Digitale Ethiek en Verantwoord Digitaliseren
De ontwikkeling van digitale technologie voor de agri-food sector (zoals AI, robots, IoT of digital twins) roept vaak ethische en maatschappelijke vragen op. Deze vragen worden vaak pas laat in het innovatie proces gesteld, als de ontwikkeling van de technologie klaar is en het product op de markt komt. Maar op dat moment is het vaak te laat om nog substantiële dingen aan de technologie te veranderen. Als eindgebruikers bezwaren zien terwijl de technologie al klaar is, dan zal de adoptie en acceptatie ervan moeizaam verlopen.
Deze problemen kunnen beter in een vroeg stadium worden aangepakt, als de technologie nog in ontwikkeling is. Soms kan het ontwerp van de technologie zelf worden aangepast aan waarden van eindgebruikers, soms kan een verstandig implementatieplan helpen om de innovatie beter te laten landen in sociale praktijken. Als dat vroeg wordt gedaan, dus als die technologie nog ‘in de maak’ is, dan draagt vergroot dat de kans dat de resulterende technologie breed wordt gewaardeerd en gebruikt.
Verantwoord innoveren heeft als doel om al in een vroeg stadium van de innovatie te reflecteren op maatschappelijke en ethische waarden. Hiervoor maken we vaak gebruik van ethische bronnen, zoals principes, gedragscodes en rechten. Maar ons primaire doel is de reflectie stimuleren van ontwikkelaars van innovatie en maatschappelijke betrokkenen, zodat zij nadenken over wat hun innovatie ‘ goed’ maakt. Dit is wat we bedoelen met ‘verantwoord’ innoveren.
Wat bieden wij?
Wij combineren wetenschappelijke expertise in ethiek en verantwoord innoveren met kennis van concrete innovatietrajecten in de sector. Onze specialiteiten zijn:
Verantwoord (digitaal) innoveren. Wij kunnen helpen om uw innovatie op een verantwoorde manier vorm te geven; dat wil zeggen, inclusief en met oog voor maatschappelijke en ethische waarden. Dat doen we bijvoorbeeld met:
- Waardengestuurd ontwerp (value-sensitive design). Exploratie van de ethische en maatschappelijke vragen van potentiele eindgebruikers rond het ontwerp van nieuwe technologie. Op basis hiervan bekijken we met de ontwikkelaars van de technologie wat voor mogelijkheden er zijn om met het ontwerp en/of het implementatietraject de zorgen van eindgebruikers weg te nemen.
- Kwalitatief onderzoek; we gebruiken interviews of focusgroepen met eindgebruikers en andere betrokkenen om te onderzoeken hoe een beoogde innovatie hun leven zal beïnvloeden en hoe ze dat waarderen.
- Dialoog en reflectie. We zijn gespecialiseerd in methodes om reflectie op maatschappelijke en ethische aspecten van nieuwe technologie te faciliteren en daaruit concrete conclusies te trekken.
Kortdurende diensten, zoals
- Een Mooc ‘Ethiek en Verantwoord digitaal innoveren’ (forthcoming, in samenwerking met Wageningen Academy).
- Een trainingsprogramma over verantwoord digitaliseren en/of ethiek aangepast aan de vragen van uw organisatie.
- Moreel beraad binnen uw organisatie of bedrijf. Deze dienst kunnen we vormgeven in overleg met uw organisatie, toegespitst op een vraag of probleem die daar speelt. In overleg met uw organisatie faciliteren we een multistakeholder overleg om te komen tot een overdacht antwoord.
- Ethische code voor verantwoorde omgang met data binnen uw bedrijf en een passende strategie voor implementatie en administratie daarvan.
Tools
Waardegestuurd ontwerp
Om tech-ontwikkelaars te helpen om al tijdens het ontwerp van een instrument voor digitale landbouw na te denken over waarden, hebben we een stappenplan ontwikkeld. Dit helpt om waarden een plek te geven in het ontwerp.
Kaartspel 'Review Break'
Een kaartspel ‘Review Break’ is ontwikkeld om samen met uw collega’s te exploreren hoe verschillende betrokkenen een technologie voor de digitale landbouw evalueren. Het kaartspel kunt u downloaden en printen en dan spelen. De spelregels kunt u hier vinden.
De kaarten vindt u hier:
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Ethische deliberatie
Soms zijn mensen het oneens over waarden. Dat komt best vaak voor. In die gevallen is er sprake van een ethisch probleem. Er bestaan verschillende gespreksmethoden om samen met anderen (bijvoorbeeld met collega’s) te bespreken hoe het ethische probleem het beste kan worden opgelost. De link naar de leidraad voor morele deliberatie is hier:
Dialoog over digitale tweelingen
De maatschappelijke effecten van digitale technologie zijn soms moeilijk te voorzien. Bij het investeringsthema Digital Twins hebben we scenario’s en waardenkaarten gevormd die helpen om hierover al vroegtijdig in gesprek te gaan met eindgebruikers. Informatie hierover vindt u hier:
