Nieuws
WUR-modelanalyse vogelgriep: Preventief ruimen komt met een prijs
Preventief ruimen van pluimveebedrijven in een cirkel van 1 kilometer rondom een vogelgriepbesmetting in gebieden met een hoge pluimveedichtheid resulteert in een kortere duur van de epidemie. Ook zorgt preventieve ruiming ervoor dat het aantal besmette bedrijven daalt. De keerzijde is echter dat preventieve ruiming ertoe leidt dat het aantal geruimde bedrijven ongeveer drie keer groter is, dan wanneer die maatregel niet wordt toegepast. Dat blijkt uit een modelanalyse van Wageningen Bioveterinary Research (WBVR, onderdeel van Wageningen University & Research).
In opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) analyseerden onderzoekers van WBVR het effect van preventieve ruimingen op de overdracht (transmissie) van hoogpathogene vogelgriepvirus H5N1 in gebieden met een hoge pluimveedichtheid. Hiervoor werden data van de vogelgriepepidemie in 2003 en de recente epidemie (2021-2022) gebruikt. “Onze modelanalyse voorspelt enerzijds dat het risico van bedrijf-naar-bedrijf-verspreiding sterk is verminderd ten opzichte van twintig jaar geleden. Anderzijds zien we dat de toepassing van de minimum Europese bestrijdingsmaatregelen in de Gelderse Vallei, het gebied met de hoogste dichtheid van pluimveebedrijven, nog altijd onvoldoende is om tussen-bedrijfsverspreiding te voorkomen”, vertelt senior onderzoeker Thomas Hagenaars van WBVR.
Model toetsen
In de epidemie van hoogpathogene aviaire influenza (HPAI H7N7) in Nederlands pluimvee in 2003 was er uitgebreide verspreiding van het virus van bedrijf naar bedrijf in de pluimveedichte gebieden in de Gelderse Vallei en Zuidoost-Nederland. In deze regio’s was voldoen aan de minimum Europese bestrijdingsmaatregelen niet genoeg om verspreiding van het virus te voorkomen; er is destijds op grote schaal preventief geruimd. “Het tussenbedrijf-verspreidingsmodel voor HPAI in Nederland is gebaseerd op de gegevens van de grote epidemie in 2003.
De pluimveesector is de afgelopen twintig jaar echter veranderd. In de nieuwe modelanalyse zijn de huidige, grotere bedrijfsgroottes en lagere bedrijfsdichtheid meegenomen. Toetsing van de epidemiologische modellen aan de gegevens van de vogelgriepuitbraken over de periode september 2021 tot september 2022 laat zien dat het model goed aansluit bij de veldwaarnemingen.”
Modelanalyse preventief ruimen
Hagenaars en zijn collega’s onderzochten via modelleren ook het effect van wel of niet preventief ruimen op de mate van verspreiding tussen bedrijven. “Vooral voor regio’s met een relatief hoge pluimveedichtheid is het van belang te weten wat de impact van het wel of niet preventief ruimen is op het verloop van de epidemie”, licht Hagenaars toe.
In de modelanalyse werden de vogelgriepuitbraken van voorjaar 2022 in de Gelderse Vallei als uitgangspunt genomen. “Uit genetische analyse bleek destijds dat er sprake was van minimaal twee onafhankelijke initiële introducties. In de modellen is gekeken wat het effect is van wel of niet ruimen op het verloop van een epidemie vanaf het moment dat op de eerste van die twee introductiebedrijven vogelgriep gedetecteerd is.” De modelanalyse voorspelt dat preventief ruimen van bedrijven binnen de 1 kilometer zone van een besmet bedrijf de gemiddelde duur van de epidemie van 51,4 dagen naar 43,9 dagen omlaag brengt. Bovendien daalt volgens het model het gemiddeld aantal besmette bedrijven van 14,6 naar 9,7 bedrijven.
Bemonsteren kadavers veelbelovende strategie voor verkorten infectieperiode vogelgriep.
Hoewel dit een waardevolle reductie is, heeft de preventieve ruiming in de 1 kilometerzone rondom een besmet bedrijf ook een keerzijde. “Juist door preventief ruimen wordt een aanzienlijk groter aantal bedrijven geruimd, dan wanneer alleen de besmette bedrijven zouden worden geruimd”, aldus Hagenaars. In de scenarioberekeningen worden in de Gelderse Vallei gemiddeld 44,8 bedrijven (preventief en besmet) geruimd als de verplichte ruiming binnen de 1 kilometer zone wordt gehanteerd.
Zonder preventief ruimen is het gemiddeld aantal geruimde bedrijven (besmet) volgens deze modelberekeningen 14,6. Een beslissing om in gebieden met een hoge pluimveedichtheid preventief te ruimen kan afhankelijk zijn van het actuele verloop van het aantal uitbraken, bijvoorbeeld het aantal uitbraken in een week. “Op basis van onze modellen kunnen we daarvoor geen richtwaarde geven. Dat vereist meer onderzoek.”
Vroege detectie
De modelberekeningen maken opnieuw duidelijk dat vroege detectie van vogelgriep van grote betekenis is voor het beperken van de verspreiding van het virus. Een van de maatregelen die kan bijdragen aan het nog eerder detecteren van besmette bedrijven is het zeer regelmatig bemonsteren van de karkassen van pluimvee dat is doodgegaan, de zogenoemde kadavertonanalyse. “Onze modelberekeningen laten zien dat de gemiddelde tijd tussen insleep en detectie van het virus naar verwachting met ongeveer 30 procent wordt verkort door de kadavers te testen op aanwezigheid van het vogelgriepvirus. Deze tijdswinst kan bijdragen aan het verlagen van de kans op het besmetten van andere bedrijven.”