Contagieuze bovine pleuropneumonie (CBPP)

Mycoplasma’s behoren tot de groep van kleinste bacteriën die zichzelf nog kunnen vermenigvuldigen. Zij hebben geen celwand maar worden omgeven door een flexibele membraan waardoor deze bacteriën gemakkelijk van vorm kunnen veranderen.

Voorheen werd Mycoplasma mycoides subspecies mycoides (Mmm) ingedeeld in twee varianten: de small colony variant (SC, kleine kolonievorm) die voorkomt bij runderen en de large colony variant (LC, grote kolonievorm) die bij geiten ziekte kan veroorzaken. De large colony variant is in 2009 echter geclassificeerd als Mycoplasma mycoides subspecies capri (Mmc). De termen LC en SC worden daarom internationaal niet langer gebruikt.

In acute gevallen van contagieuze bovine pleuropneumonie, waarbij runderen voor de eerste keer in aanraking komen met de bacterie, laten de dieren symptomen zien van een ernstige longontsteking: hoge koorts (tot boven de 40° C), geen eetlust en respiratoire verschijnselen zoals een snelle en oppervlakkige ademhaling met een pijnlijke hoest en/of neusuitvloeiing. Het ziektebeeld verergert snel waarbij de dieren vermageren, steeds moeilijker gaan ademhalen, slecht overeind komen en zelfs aan de ziekte bezwijken. Dit laatste gebeurt meestal één tot drie weken na aanvang van het ziektebeeld. Als de dieren het acute stadium overleven, kan een chronische infectie ontstaan waarbij de symptomen minder heftig zijn.

Op den duur nemen de symptomen steeds verder af en herstellen de dieren min of meer. Deze herstelde dieren kunnen dragers worden van de bacterie en de bacterie weer overbrengen op andere dieren. Antibioticabehandelingen kunnen bijdragen aan het ontstaan van dragerdieren.

Als de bacterie in een CBPP-vrije veestapel wordt geïntroduceerd zullen over het algemeen na drie tot acht weken de eerste symptomen worden waargenomen. Vrijwel de gehele veestapel kan ziekteverschijnselen gaan vertonen en bij de helft van de populatie kan sterfte optreden ten gevolge van de ziekte. Bij een dergelijke uitbraak zal ongeveer 25% van de dieren drager worden van de bacterie. In een veestapel waar CBPP al gedurende langere tijd voorkomt, is het aantal acuut zieke dieren veel minder. Een groter aantal dieren is chronisch drager en de ziekte heeft een sluimerend verloop.

Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) is het nationaal referentie-instituut voor contagieuze bovine pleuropneumonie.

De eerste verdenking van contagieuze bovine pleuropneumonie wordt gedaan op grond van klinische verschijnselen bij een individueel dier of een koppel. Verder kunnen bevindingen bij het pathologisch onderzoek van een gestorven dier in de richting wijzen van een infectie met Mycoplasma mycoides subspecies mycoides. Het kweken van de bacterie uit aangetast longweefsel of (neus)swabs bevestigt de diagnose. Een recente behandeling met antibiotica kan ervoor zorgen dat het niet lukt om de bacterie te kweken. WBVR heeft een PCR-test beschikbaar waarmee de aanwezigheid van Mycoplasma mycoides subspecies mycoides kan worden aangetoond in zowel (long)weefselmateriaal als (neus)swabs van zieke en gestorven dieren. Serologisch onderzoek (complementbindingsreactie (CBR), ELISA) wordt uitgevoerd om de aanwezigheid van antilichamen tegen de bacterie aan te tonen.

Voor haar rol als nationaal referentie-instituut voor CBPP werkt WBVR op internationaal niveau nauw samen met het OIE referentielaboratorium voor CBPP.

Nederland is vrij van CBPP. Introductie via import van een drager vormt het grootste risico.

Behandeling van dieren met antibiotica is niet gewenst, omdat dit het ontstaan van dragerschap in de hand kan werken.