Dossier
Mest
De veehouderij wereldwijd produceert een grote hoeveelheid mest. Mest is rijk aan mineralen (fosfaten, stikstof, kalium), maar ook aan eiwitten, vetzuren en andere bijzondere organische stoffen. Mest kan gebruikt worden voor bemesting, maar ook als energiebron of als basis voor nieuwe (bio)producten. De benutting van mest is alleen vaak niet optimaal, wat negatieve effecten op het milieu heeft.
Wageningen University & Research (WUR) onderzoekt hoe mineralen uit dierlijke mest, reststromen en kunstmest kunnen worden geoptimaliseerd, zowel in Nederland als daarbuiten. Hierbij speelt het terugdringen van de effecten op het milieu en de leefomgeving een belangrijke rol. Daarnaast analyseert WUR ook het beleid en de wet- en regelgeving rondom mest.
In dit dossier vindt u een greep uit de belangrijkste resultaten, ontwikkelingen en informatie. Daarnaast kunt u contact opnemen met een van onze experts.
Hoe kunnen we de impact van mest op het milieu verkleinen?
In Nederland wordt veel mest geproduceerd door de veehouderijsector. Mest wordt vaak als een probleem gezien. Als deze niet goed verwerkt wordt kan het namelijk voor problemen zorgen: uitspoeling van fosfaat en nitraat naar grond- en oppervlaktewater. Dit leidt tot eutrofiëring en uitstoot van ammoniak en stikstofoxiden, wat bodemverzuring en vermindering van de biodiversiteit veroorzaakt. Veel partijen werken hard gewerkt om de impact van de veehouderij op het milieu te minimaliseren en emissies te verminderen.
Om de gevolgen van de hoge productie van mest te beperken moeten boeren de mest op voorgeschreven manieren toedienen, bijvoorbeeld met een sleepvoetenmachine. Ook bij deze methoden is nog ruimte voor verbetering, bijvoorbeeld door mest te verdunnen met water. Dergelijke methoden hebben als voornaamste doel dat de nutriënten uit de mest efficiënter worden opgenomen. Om een optimale efficiëntie te behalen wordt er steeds meer gebruik gemaakt van technieken zoals precisiebemesting en robotica. Maar ook de intelligentie van de dieren zelf wordt ingezet, zo ontwikkelde WUR in samenwerking met het bedrijfsleven en varkenshouders een toiletstal voor varkens.
Mest als waardevolle voedingsstof benutten
Mest is een waardevolle grondstof om gewassen van voedingsstoffen te voorzien. Soms wordt mest nog niet optimaal gebruikt waardoor de nutriënten die in de mest zitten niet beschikbaar zijn voor de gewassen. Zo kunnen omstandigheden verbeterd worden door ervoor te zorgen dat de grond een goede pH en ontwatering heeft. Want het is belangrijk om verspilling van nutriënten te voorkomen. Verspilling kan ook worden voorkomen door een efficiëntere manier van bemesten en bedrijfsmanagement.
Er zijn grenzen aan de hoeveelheid nutriënten die gewassen en bodems op kunnen nemen, en dan zal mest op een andere manier verwerkt moeten worden om de nutriënten te behouden. Mest kan bijvoorbeeld (co)vergist worden of verwerkt worden tot kunstmest. Via deze processen kunnen er bestandsdelen uit de mest gehaald worden terwijl het mestoverschot vermindert. Daarnaast verkent WUR ook andere alternatieven om mest te benutten, bijvoorbeeld om insecten op te kweken die vervolgens als grondstof voor veevoer zouden kunnen dienen.
Een betere toepassing en verwerking van mest zal bijdragen aan minder emissies en uitspoeling, lagere kosten en een verminderde vraag naar fossiele grondstoffen.
Lees meer over mest wetgeving (nitraatrichtlijn)
Om schade aan het milieu te voorkomen zijn er ook strikte regels opgesteld vanuit Europa. De Europese Nitraatrichtlijn bepaalt dat Nederland niet meer dan 172,9 miljoen kilo fosfaat afkomstig uit dierlijke mest mag produceren. Ook is Nederland verplicht een actieprogramma op te stellen met maatregelen om de verontreiniging van water die wordt teweeggebracht door nitraten uit agrarische bronnen te verminderen, en verdere verontreiniging te voorkomen. Ter uitvoering hiervan stelt de Nederlandse overheid om de vier jaar een actieprogramma vast. Wageningen University & Research verstrekt hiertoe adviezen.
Mestbeleid
Mestverwerking
Mesttoediening
Rapporten mestbeleid
- Landbouw en waterkwaliteit (2021)
- Landbouw en de KRW-opgave voor nutriënten in stroomgebied Maas (2021)
- Landbouwpraktijk en waterkwaliteit in Nederland; toestand (2016-2019) en trend (1992-2019) (2020)
- Het Landelijk Waterkwaliteitsmodel (2020)
- Rekenregels van de KringloopWijzer 2019 (2020)
- Landbouwpraktijk en waterkwaliteit op landbouwbedrijven aangemeld voor derogatie in 2018 (2020)
- Vervanging van kunstmest door dierlijke mest - Verkenning inzet financiële instrumenten (2019)
- Quickscan: belemmeringen in de mestwetgeving die de omslag naar kringlooplandbouw afremmen (2019)
- Emissies naar lucht uit de landbouw in 2015 (2017)
- Meststoffenwet 2016: Effecten mestbeleid op landbouw en milieu (2017)
- Meststoffenwet 2016: Ex-ante-evaluatie mestmarkt en milieukwaliteit (2017)
- Practice brief: Manure helps feed the world (2016)
- Advies Mestverwerkingspercentages 2016 (2015)
- Protocol beoordeling stoffen Meststoffenwet (2013)
Lees ook:
Rapporten mestverwerking
- Evaluatie van verwerkingsinstallaties voor mest en co-vergiste mest (2021)
- Nutrientenkringloop Almanak (2021)
- Overzicht en beoordeling van technologie voor verwaarden van mest (2021)
- Method for extracting phosphorus from organic residues (2020)
- Biorefinery of Inorganics (2020)
- Behoefte mestbewerkingsproducten in Nederland en Europa (2020)
- Development of a conceptual framework to evaluate organic fertilisers (2019)
- Acidification of manure reduces gaseous emissions and nutrient losses from subsequent composting process (2020)
- De betekenis van mestverwerking in een circulaire economie (2019)
- Antimicrobiële resistentie en residuen van diergeneesmiddelen (antibiotica) in een circulaire veehouderij (2019)
- Diergeneesmiddelen in het milieu (2019)
- Technical, environmental and cost-benefit assessment of manure management chain (2019)
- Scenariostudie mono-vergisten op melkveebedrijf met veengrond (2019)
- Orthofosfaat gehalten in varkensmest en potentieel voor terugwinning (2018)
- Circular solutions for nutrients in biowaste (2018)
- Pathogenen in dierlijke mest? (2018)
- Effect van vergisting op het orthofosfaat gehalte in rundermest en potentieel voor terugwinning (2018)
- Fosfaatvormen in melkveemest en potentieel voor terugwinning (2018)
- Stakeholder perceptions of manure treatment technologies in Denmark, Italy, the Netherlands and Spain (2018)
- Verkenning regionale kringlopen: sluiten van nutriëntenkringloop op het niveau van Noordwest-Europa (2017)
- Achtergronddocument vergunningenbeleid voor lozingen van afvalwater uit mestverwerkingsinstallaties (2016)
- Purifying manure effluents with duckweed (2016)
- Effecten van derogatie op de kosten van mestafzet (2016)
- Mitigation of ammonia, nitrous oxide and methane emissions from manure management chains: a meta-analysis and integrated assessment (2015)
- Mest vol verwaarden? (2015)
- Explorative study of phosphorus recovery from pig slurry: laboratory experiments (2014)
- Beleidsstudie: Gevolgen van de invoering van verplichte mestverwerking en het afschaffen van productierechten in de veehouderij (2013)
Lees ook:
Rapporten mesttoediening
- Bodemscans voor precisielandbouw: Vergelijking van sensorsystemen in Slootdorp 2019 (2020)
- Estimating ammonia emission after field application of manure by the integrated horizontal flux method (2020)
- Optimization of the Nutrient Management of Silage Maize Cropping Systems in The Netherlands (2020)
- Fosfaatvoorziening aardappel (2020)
- Effecten bemesting K, Mg, Ca, N, Cl en hun interacties op de gewasopbrengst en -kwaliteit (2020)
- A flexible semi-empirical model for estimating ammonia volatilization from field-applied slurry (2019)
- Borgen van maatregelen om ammoniakemissie te reduceren (2019)
- Toetsing van de Groene Weide Meststof in de praktijk: Demovelden van de gebiedsgerichte pilot Kunstmestvrije Achterhoek, 2018 (2020)
- Orthofosfaat gehalten in varkensmest en potentieel voor terugwinning (2018)
- Effect van vergisting op het orthofosfaat gehalte in rundermest en potentieel voor terugwinning (2018)
- Fosfaatvormen in melkveemest en potentieel voor terugwinning (2018)
- Stakeholder perceptions of manure treatment technologies in Denmark, Italy, the Netherlands and Spain (2018)
- Benutting verdunde mest aangewend met sleepvoetenmachine op grasland (2017)
- Ammoniakemissie bij met water verdunde mest toegediend met een sleepvoetenmachine op grasland (2017)
- Achtergronddocument vergunningenbeleid voor lozingen van afvalwater uit mestverwerkingsinstallaties (2016)
- Effecten van derogatie op de kosten van mestafzet (2016)
- Mitigation of ammonia, nitrous oxide and methane emissions from manure management chains: a meta-analysis and integrated assessment (2015)
- Mest vol verwaarden? (09-2015)
- Explorative study of phosphorus recovery from pig slurry: laboratory experiments (03-2014)
- Beleidsstudie: Gevolgen van de invoering van verplichte mestverwerking en het afschaffen van productierechten in de veehouderij (11-2013)
Lees ook:
- Longread: Boeren zonder (kunst)mest, kan dat?
- Webpagina: Mesttoediening en beperking ammoniakemissie en nutriëntverliezen
- Website: Beter bodembeheer