Hoogbegaafdheid

‘Giftedness’ of hoogbegaafdheid gaat niet alleen over slim zijn of een IQ score hebben van boven de 130; het betreft een intensiteit op meerdere vlakken zoals intelligentie, (fijn)gevoeligheid, creativiteit en complexiteit.

Hoogbegaafdheid is echt een geschenk dat je leven kan verbeteren. Dit cadeau wordt echter alleen benut als je er actief iets mee doet. Verrijk jouw kennis over hoogbegaafdheid en 'dare to brighten your world!'

Hoogbegaafdheids (lunch) groepen

Als je uitdagingen ervaart die je studie belemmeren en (je denkt) dat die te maken kunnen hebben met hoogbegaafdheid, neem dan gerust contact op met studentenpsycholoog Anneke Aikema.

Zij organiseert kleine gespreksgroepen over onderwerpen die te maken hebben met hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit, die tijdens de lunch plaatsvinden. Als je interesse hebt, neem dan contact op met Anneke via e-mail.

Wat is hoogbegaafdheid?

Hoogbegaafdheid wordt vaak enkel gedefinieerd op basis van IQ scores, aangezien men vaak spreekt van hoogbegaafdheid bij een IQ van boven de 130. Intelligentie, of een IQ score op zichzelf, is echter niet het enige aspect van hoogbegaafdheid volgens onder andere het Delphi-model. Uitgaande van het Delphi-model is een hoogbegaafd persoon te beschrijven als volgt: “Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker (denken) die complexe zaken aan kan. Autonoom (zijn), nieuwsgierig en gedreven van aard (willen). Tegelijkertijd ook een sensitief (waarnemen) en emotioneel persoon (voelen). Intens levend en plezier scheppend (doen) in het creëren.”

delphi model versie 2.png

M.B.G.M. Kooijman - van Thiel (red). Hoogbegaafd. Dat zie je zó! Over zelfbeeld en imago van hoogbegaafden. OYA Productions, 2008
Translation by C. van Stijl.

De verschillende aspecten waaruit hoogbegaafdheid bestaat volgens het Delphi-model, zijn te zien in de figuur hierboven, en beschreven in de tabel hieronder. Het is belangrijk om op te merken dat hoogbegaafdheid in verschillende gradaties voorkomt, en verschillend tot uiting komt in hoogbegaafden zelf; sommige aspecten van hoogbegaafdheid kunnen namelijk sterker aanwezig zijn in sommige hoogbegaafden dan in anderen.

delphi model kooijman.png

Rianne van de Ven and Delphi-model from M.B.G.M. Kooijman - van Thiel.

Dabrowski overexcitabilities

Niet alleen het Delphi-model, maar ook Dabrowski’s Theorie van Positieve Desintegratie zou gebruikt kunnen worden hoogbegaafdheid te beschrijven. In zijn theorie beschrijft Dabrowski de verschillende manieren waarom mensen een sterkere reactie op prikkels kunnen hebben resulterend van mentale activiteiten buiten het “gewone”, welke hij definieert als Overexcitabilities. Deze Overexcitabilities betreffen: 1. Psychomotorisch, welke het fysieke surplus van energie omvat; 2. Sensueel, welke het sensorische, zintuiglijke en gevoelige vermogen betreft; 3. Intellectueel, welke een intense activiteit van de geest betreft; 4. Verbeelding, welke het brede voorstellingsvermogen en vrije spel van fantasie omvat, en; 5. Emotioneel, welke een intense beleving van gevoelens en emoties betreft* Vele van de kenmerken die hoogbegaafden ervaren zijn geassocieerd met deze Overexcitabilities.

*Meer gedetailleerde informatie over Dabrowski’s theorie kan bij het kopje interessante links gevonden worden.

Kenmerken

Bron: Hans Lip Coacht and Rianne van de Ven
Een overzicht van kenmerken die vele hoogbegaafden ervaren zijn hieronder beschreven. Hou in acht dat niet iedere hoogbegaafde alle kenmerken ervaart, of alle kenmerken in dezelfde mate ervaart. Hoogbegaafdheid manifesteert zichzelf op verschillende manieren in verschillende personen. De meeste hoogbegaafden kunnen zich echter herkennen in een groot deel van de volgende kenmerken: 

Hooggevoeligheid/Hoogsensititeit (HSP)

Hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit is één van de aspecten die een hoogbegaafd (HB) persoon kan hebben. Een hoogsensitief persoon (HSP) hoeft echter niet altijd hoogbegaafd te zijn; sommige mensen ervaren enkel intensiteit met betrekking tot hun gevoeligheid (HSP), waar anderen ook intensiteit op andere vlakken ervaren (HB).

Een HSP zou als volgt beschreven kunnen:

“Een hoogsensitief persoon is meer dan gemiddeld gevoelig voor indrukken en prikkels en merkt meer signalen en details op. Alle indrukken zijn uitgebreider en intensiever dan bij de gemiddelde mens.” 

          -  “The Highly Sensitive Person” (Aron, 1996).

HSP’ers hebben een zenuwstelsel dat sterker reageert op prikkels dan mensen die geen hoge intensiteit in hun sensitiviteit ervaren. Uit hersenscans blijkt dat bij HSP’ers meerdere delen van hun brein actief zijn en dat dus HSP’ers meer doen met prikkels. Het type prikkels die HSP’ers sterker ervaren betreffen over het algemeen over het zien, het horen, het ruiken, het proeven en het voelen (sensuele overexcitability), maar ook emoties, gemoedstoestanden en sferen (emotionele overexcitability). Doordat er meer prikkels worden opgevangen, kunnen HSP’ers eerder moe of overweldigd/overprikkeld worden, maar bijvoorbeeld ook meer intens genieten van momenten. Vanwege de verhoogde perceptie van prikkels is er ook een grotere kans voor HSP’ers om een burn-out, depressie of angststoornis, etc te ontwikkelen.

Het is daarnaast belangrijk om te weten dat er ook verschillen zijn in hoogsensitiviteit bij HSP’ers; niet iedere HSP’er ervaart hooggevoeligheid op dezelfde wijze of in dezelfde mate; de één ervaart het sterker dan de ander. Om overprikkeling te voorkomen is het echter voor iedere HSP’er van belang om te leren omgaan met hoogsensitiviteit. Het nemen van rust en tijd om een goede balans te creëren is cruciaal, aangezien dit de kansen op burn-outs, depressies of angststoornissen, etc verminderd. Het is daarom belangrijk te leren waar je grenzen liggen en hoe je voorkomt deze grenzen te overschrijden.

Interessante links

Literatuur

Boeken