Nieuws
Wormpje toont risico’s antidepressiva aan in water
Veelgebruikte medicijnen als antidepressiva komen via het rioolwater in het milieu terecht. Toxicoloog Merel van der Most toonde aan dat dit effect heeft op het gedrag van nematoden. Mogelijk zijn de medicijnen ook schadelijk voor veel andere dieren die in het water leven. Van der Most promoveert op woensdag 4 september aan Wageningen University & Research.
Van elk pilletje antidepressiva dat mensen gebruiken, wordt een deel niet opgenomen, maar uitgescheiden. De rioolwaterzuivering is niet in staat om alle medicijnresten te verwijderen uit het afvalwater. Een deel van de werkzame stoffen, zoals fluoxetine en sertraline, eindigt in de leefomgeving van vissen, insecten en zoogdieren.
Merel van der Most, die haar promotieonderzoek deed bij de leerstoelgroep Toxicologie, wilde weten of dieren zich anders gedragen door deze twee stoffen uit antidepressiva. Ze gebruikte de nematode Caenorhabditis elegans, ofwel een rondworm. ‘Een interessant model voor dit soort onderzoek’, volgens Van der Most. ‘Er is immers al veel bekend over de genetica, de stofwisseling en het gedrag. Bovendien gaat het zenuwstelstel van heel veel dieren, ook zoogdieren, op een vergelijkbare manier als dat van C. elegans om met die werkzame stoffen uit antidepressiva.’
Rondwormen passen gedrag aan
Eerst onderzocht Van der Most of de stoffen opgenomen en omgezet werden in het diertje. Dat gebeurde inderdaad. ‘In andere experimenten zag ik dat nematoden, die aan verschillende concentraties werden blootgesteld, hun gedrag aanpasten. Ze gingen langzamer bewegen, ook bij concentraties die overeenkomen met wat je op sommige plekken in het milieu aantreft. De wormpjes waren ook minder geneigd om naar een stof toe te kruipen die hen normaal heel erg aantrekt.’ Ze zag het sterkste effect na ongeveer 12 uur en na 24 uur nam dit weer af.
Nematoden worden vaker gebruikt in toxicologisch onderzoek om de schadelijke effecten van stoffen aan te tonen. Volgens Van der Most zijn de testen die zij uitvoerde geschikt voor het beoordelen van risico’s van antidepressiva op dieren die hieraan worden blootgesteld. ‘Het is een aanvulling op andere toxicologische tests, zoals methodes met cellen, computermodellen en andere modelorganismen.’
Schadelijke effecten medicijnen op onderwaterleven beoordelen
Welke effecten antidepressiva op de lange termijn hebben op populaties rondwormen en andere dieren in de natuur, is nog niet bekend. Toch laten steeds meer onderzoeken zien dat medicijnresten schadelijk kunnen zijn voor het leven in het water. Van der Most: ‘Kennis en betrouwbare methodes om deze risico’s te beoordelen, helpen in de toekomst mogelijk om de zuivering van afvalwater te verbeteren’.