Wetenschappers zeggen nee tegen Solar Geoengineering

Professor Aarti Gupta, hoogleraar Global Environmental Governance bij de Leerstoelgroep Milieubeleid van Wageningen University & Research, is één van hen: ‘Het is tijd een duidelijk standpunt in te nemen tegen het meenemen van speculatieve zonnestralingsbeheertechnologieën als toekomstige optie voor klimaatbeleid. Het is gevaarlijk om met focus op zonnestralingsbeheer de aandacht af te leiden van dringende acties die we vandaag nog moeten ondernemen om klimaatverandering te bestrijden, te weten het verminderen van diepgewortelde ongelijkheden en het in één lijn brengen van onze politiek om een eerlijke wereldwijde transitie te kunnen bewerkstelligen.’

De wetenschappers stellen dat het inzetten van zonnestralingsbeheer niet op een eerlijke manier wereldwijd kan worden beheerd. Er ontstaat daarom een onaanvaardbaar risico wanneer het als toekomstige klimaatbeleidsoptie zou worden geïmplementeerd. De groep roept daarom collega-academici, maatschappelijke organisaties en bezorgde burgers op een open brief te tekenen die gericht is aan overheden, de Verenigde Naties en andere belanghebbenden om de ontwikkeling en mogelijke inzet van zonnestralingsbeheertechnologieën op planetaire schaal stil te leggen Het initiatief is gebaseerd op een artikel dat op 17 januari jl. is gepubliceerd in het academische tijdschrift WIREs Climate Change, dat gezamenlijk geschreven is door 16 wetenschappers en initiatiefnemers van deze groep. Een interview hierover met Aarti Gupta is te beluisteren bij de BBC-radio (laatste 5 minuten).

Aerosolen in de stratosfeer sproeien

Het initiatief voor een niet-gebruiksovereenkomst is voornamelijk gericht tegen de meest betwiste speculatieve technologie: het massaal sproeien van aerosolen in de stratosfeer om een deel van het binnenkomende zonlicht tegen te houden en daarmee de planeet af te koelen. Zulke gevaarlijke interventies op planetaire schaal kunnen niet op een inclusieve, eerlijke en effectieve manier worden bestuurd en moeten daarom verboden worden, zegt deze groep wetenschappers en bestuurskundigen.

Technologie een halt toeroepen

Professor Frank Biermann van de Universiteit Utrecht is een van de initiatiefnemers van de oproep voor een niet-gebruiksovereenkomst op zonnestralingsbeheer en hoofdauteur van het WIREs-artikel. Hij stelt: ‘De eerlijke, democratische en effectieve inzet van zonnestralingsbeheer is niet aan te sturen. In de laatste decennia is zonnestralingsbeheer het onderwerp van onderzoek geweest van slechts een kleine groep wetenschappers die voornamelijk werkzaam zijn bij elitaire universiteiten in de VS en de VK. Nu is het tijd dat andere wetenschappelijke gemeenschappen en de burgermaatschappij naar voren komen en hun stem laten horen. Overheden moeten de controle in de hand nemen. De ontwikkeling van zonnestralingsbeheertechnologieën moet een halt worden toegeroepen.’

Gevaar voor verplichtingen om te mitigeren

De open brief belicht ook dat het inzetten op zonnestralingsbeheer als mogelijke toekomstige oplossing: de verplichtingen om te mitigeren in gevaar kan brengen. Het zou overheden, bedrijven en maatschappijen ontmoedigen hun uiterste best te doen om CO₂-vermindering en koolstofneutraliteit zo spoedig mogelijk te behalen. ‘Er is een aanzienlijk risico dat de speculatieve mogelijkheid van toekomstige zonnestralingsbeheer een te sterk argument wordt dat gebruikt zal worden door industrielobby’s, klimaatontkenners en sommige overheden om het CO₂-verminderingsbeleid uit te gaan stellen.’ zo staat in de brief.

Dit was dan ook een van de redenen die door de inheemse Saami Raad en milieu-gerichte ngo’s begin 2021 werd opgevoerd om een ballonproef van een zonnestralingsbeheeronderzoeksprogramma van de Harvard-universiteit tegen te houden. De proef die gepland stond voor juni 2021 en uitgevoerd zou worden boven inheems gebied in Zweden werd afgelast na aanzienlijke tegengeluiden vanuit de burgermaatschappij. De groep van meer dan 60 experts pleit nu dat zulke proeven wereldwijd verboden zouden moeten worden.

Onmiddellijke actie vereist voor niet-gebruiksovereenkomst

De 60 vooraanstaande klimaatwetenschappers en bestuurskundigen vrezen tevens dat zonder internationaal verbod of restricties een aantal machtige landen met steun van grote bedrijven en filantropen alsnog aan de slag zouden kunnen gaan met zonnestralingsbeheer/ Ze kunnen dit ofwel eenzijdig of in kleine coalities doen, zelfs als de rest van de wereld tegen een dergelijke inzet zou zijn – of nog niet de tijd zou hebben gehad om de inzet en diens mogelijke gevaren te beoordelen. De groep stelt dat door dit gevaar onmiddellijke actie van overheden en de Verenigde Naties nodig is om een niet-gebruiksovereenkomst op zonnestralingsbeheer op te stellen.

Om precies te zijn roept de open brief overheden op om vijf kernverboden en -maatregelen te steunen:

• Een verbod op de steun voor ontwikkeling van zonnestralingsbeheertechnologieën door nationale financieringsinstanties, zowel in eigen land als via internationale instellingen.
• Een verbod op buitenexperimenten met zonnestralingsbeheertechnologieën in gebieden die onder hun bevoegdheid vallen.
• Patentrechten weigeren op technologieën voor zonnestralingsbeheer, inclusief ondersteunende technologieën zoals voor het achteraf uitrusten van vliegtuigen voor de injectie van aerosolen.
• Geen inzet van technologieën voor zonnestralingsbeheer als deze ontwikkeld zijn door derden.
• Bezwaar uitspreken tegen toekomstige institutionalisering van zonnestralingsbeheer op planetaire schaal als beleidsoptie bij internationale instellingen, ook bij beoordelingen door de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering.

De website van het initiatief voorziet in de meest actuele wetenschappelijke informatie betreffende de verscheidene risico’s van zonnestralingsbeheer en diens hypothetische technologieën, informatie over de ruim 60 ondertekenaars en een ‘Take Action’-knop waar academici en andere de open brief kunnen steunen.