Tien Veni-beurzen voor WUR

De Veni is een persoonsgebonden wetenschappelijke beurs, maakt onderdeel uit van het NWO-Talentprogramma en richt zich op onderzoekers die recent gepromoveerd zijn. Zij gaan onderzoek doen binnen de volle breedte van de wetenschap. De projecten die financiering ontvangen richten zich dan ook op de meest uiteenlopende onderwerpen: van het gebruik van algoritmen en AI in het strafrecht tot de rol van darmbacteriën in onze mentale gezondheid en van het corrigeren van kwantumfouten tot de verdeling van koloniale winsten in Nederland tussen 1850 en 1860.

De Wageningse onderzoekers die een Veni-beurs krijgen:

Kelley Leung - Save the bees (and wasps) with extra genes: how polyploidy helps and hinders insect evolution, breeding, and conservation

Polyploïdie, de aanwezigheid van extra chromosoomparen, is vaak nadelig voor organismen waar het ovruchtbaarheid en andere genetische problemen veroorzaakt. Toch brengt het ook extra genen die voor veel planten en dieren noodzakelijk zijn voor aanpassingen en nieuwe soorten. Dit project wil die goede en slechte kanten van polyploïdie onderzoeken. Door polyploïde bijen en wespen te maken, proberen onderzoekers te begrijpen hoe het een rol kon spelen in de evolutie van soorten in het verleden, hoe het nu soorten tot uitsterven kan drijven, en hoe het ingezet kan worden om betere en veiligere insecten te produceren voor een duurzamere landbouw.

Julia Möller - Fate and effect of composted biodegradable plastic and its additives in agricultural soils

Composteerbare plastic producten worden gezien als milieuvriendelijk. Maar deze composteerbare kunststoffen zijn waarschijnlijk alleen biologisch afbreekbaar onder ideale laboratoriumomstandigheden, die je vaak niet aantreft in echte composteerinstallaties. Bovendien bevatten composteerbare kunststoffen ook chemicaliën die na verloop van tijd vrijkomen in het milieu. De onderzoekers zullen bestuderen of fragmenten van reeds gecomposteerde composteerbare kunststoffen afbreken in een landbouwveld en of deze fragmenten de plantengroei beïnvloeden. Daarnaast zullen ze nagaan of de chemicaliën die vrijkomen uit composteerbare plastic producten schadelijk zijn voor planten en regenwormen.

Mareike Smolka - How AI researchers and developers imagine better societies?

Beleidsmakers, bedrijven, en journalisten bespreken kunstmatige intelligentie (KI) vaak als oplossing voor maatschappelijke problemen en als bedreiging voor de mensheid. Verhalen over hype en angst rondom KI bestendigen een onvermijdelijk technologie-gedreven toekomstbeeld, waarin te weinig oog is voor de sociaal-maatschappelijke context waarin technologie tot stand komt. Dit onderzoek bestudeert en verbetert het voorstellingsvermogen van KI-onderzoekers en -ontwikkelaars: hoe kunnen zij handvatten krijgen om zich niet alleen betere technologieën voor te stellen, maar ook betere samenlevingen? Co-design met burgers en belanghebbenden stelt hen in staat om technologieën te bedenken die aansluiten bij maatschappelijke behoeften.

Jasper Candel - All you can peat - Identifying peat-growth hotspots in river valleys

Veen bedekt 3% van het aardoppervlak, maar bevat 25% van de opgeslagen koolstof hierin. Het herstellen van veenlandschappen is een belangrijke stap voor het tegengaan van klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit, overstromingen, droogtes, bosbranden en verslechterende waterkwaliteit. Dit onderzoek ontrafelt veen-rivierdynamiek, voorspelt optimale herstelcondities en identificeert veengroei-hotspots in rivierdalen. Op basis van wereldwijde data zal een model worden ontwikkeld, aangevuld met veldstudies, om beter te begrijpen onder welke condities veen-rivieren van nature voorkomen. Samenwerking met maatschappelijke partners zal leiden tot het identificeren van herstellocaties in door de mens beïnvloede rivierdalen, leidend tot grote maatschappelijke impact en toekomstige klimaatbestendigheid.

Pieter Candry - Ecological reinforcement of synthetic microbial communities for high-rate, continuous bioproduction

Dit project zal een nieuwe, technologische aanpak ontwikkelen om organisch afval, vb. voedselafval of gewasresten, om te zetten in biochemicaliën en biobrandstoffen. Twee microben zullen samengezet worden: één die complexe organische materialen afbreekt, en één die hoogwaardige biochemicaliën produceert. Door deze samen in te kapselen in synthetische biofilms kunnen zowel de efficiëntie waarmee koolstof omgezet wordt tot product, als de snelheid waarmee het product gevormd wordt, gemaximaliseerd worden. Dit project heeft als uiteindelijk doel om een significante stap voorwaarts te zetten in de ontwikkeling van toepasbare technologieën die afval omzetten naar hoogwaardige producten.

Meinou Corstens - Food STructure for Appetite Regulation (FoodSTAR): Digestion control as a driver for satiating processed foods

In de afgelopen halve eeuw heeft onze voeding een overeet-epidemie veroorzaakt, met de helft van de Nederlanders die nu te zwaar is. Mijn aanpak? De focus leggen op voedselstructuur. Mijn onderzoek duikt in de invloed van bewerkte voedselstructuren op de spijsverteringssnelheid, met als doel een langdurig verzadigd gevoel. Gecontroleerde maaltijdtests zullen onthullen hoe voedselbewerking en spijsverteringssnelheid onze voedselinname beïnvloeden. Daarnaast zal een gesimuleerd mini-spijsverteringsstelsel worden ontworpen, waarmee versneld voedselproducten kunnen worden onderzocht en ontwikkeld om overeten te beteugelen. Tezamen biedt dit onderzoek inzichten voor het maximaliseren van verzadiging per geconsumeerde calorie.

Joao Marques Garcia - Inktelligent Foods – enabling cultivated seafood products

Kweekvlees en kweekzeevruchten zijn een duurzaam en diervriendelijk alternatief om vlees, vis en zeevruchten te produceren die momenteel geproduceerd worden intensieve landbouw, aquacultuur en visserij. Een cruciale stap voor kweekvlees/kweekzeevruchten is de ontwikkeling van cellijnen met robuuste proliferatie- en differentiatiecapaciteit. Octopus(of inktvis) hebben van nature de eigenschap van snelle spiergroei en regeneratie na verwonding. Door gebruik te maken van deze aangeboren spierregeneratiecapaciteit, zal ik van octopus-afgeleide spiercellijnen gebruiken bij in vitro celkweek, met als doel octopus-weefsel te kweken. De gegenereerde kennis en methodologieën zullen worden toegepast op andere soorten, met als uiteindelijk doel kweekvlees, -vis en -zeevruchtenindustrie mogelijk te maken.

Annemerel Mol - Chemical Siblings: exploring interactions between toxic Selenium and Sulfur in wastewater to promote recover

Seleen en zwavel zijn elementen die erg op elkaar lijken: je zou ze een scheikundige tweeling kunnen noemen. Beiden zijn zowel nuttig als schadelijk: ons lichaam heeft ze nodig, maar een verkeerde vorm of concentratie maakt ons ziek. Omdat ze zo op elkaar lijken, reageren ze ook met elkaar, bijvoorbeeld in biologische verwijderingsprocessen uit afval water. Ik wil uitzoeken of ze door deze interacties ook samen in een molecuul passen, of zelfs in een kristal, en of seleen dus kan ‘meeliften’ met zwavel. Dat zou de terugwinning van seleen een stuk makkelijker maken, zodat we de kringloop verder kunnen sluiten.

Thomas Wagner - Plant-based livers: Engineering organic micropollutant uptake and transformation in constructed wetland plants

Organische microverontreinigingen (OMVs) (medicijnresten, PFAS etc.) in oppervlaktewater vormen een bedreiging voor ecosysteem en mens. Veel OMVs zijn afkomstig uit de rioolwaterzuivering door incomplete verwijdering, maar innovatieve nabehandeling door een zuiveringsrietmoeras zorgt ervoor dat OMVs niet in oppervlaktewater belanden. Het is echter nog onduidelijk wat er met door planten opgenomen OMVs gebeurd; Worden deze omgezet en opgeslagen of volledige afgebroken? In mijn Veni onderzoek ik de enzymatische omzetting van 15 veelvoorkomende OMVs in planten, en leg hiermee de wetenschappelijke basis voor strategieën om de OMV-verwijdering door planten te stimuleren en de accumulatie van OMV transformatieproducten in plantenmateriaal te voorkomen.

Pim Willemsen - Salt marshes: where climate change adaptation meets climate change mitigation

We bevinden ons in een klimaatcrisis en verliezen biodiversiteit. Zeespiegelstijging heeft een groeiende impact op laaggelegen kustgebieden, mede door toenemende economische activiteit en bevolkingsgroei. Deze ontwikkelingen zorgen voor een afname van het areaal aan kwelders in de kustzone. Kwelders zijn zout-tolerante ecosystemen onder invloed van het getij. Deze ecosystemen kunnen golven dempen, kustafslag tegengaan en koolstof invangen en tegelijkertijd zijn ze rijk aan biodiversiteit. Dit onderzoek bekijkt in hoeverre kwelders door de mens aangelegd kunnen worden om klimaatverandering en de effecten ervan te verminderen. Zo kunnen we helpen laaggelegen kustgebieden te beschermen en biodiversiteit te behouden voor de toekomst.