Nieuws
Nico van den Brink benoemd tot leerstoelhouder Toxicologie
De Raad van Bestuur van Wageningen University & Research (WUR) heeft Nico van den Brink per 1 februari benoemd tot leerstoelhouder van de leerstoelgroep Toxicologie. In zijn nieuwe rol wil Van den Brink het onderzoek naar de effecten van chemische stoffen op mens, dier en milieu meer met elkaar integreren.
Van den Brink bestudeert hoe door mensen gemaakte chemicaliën, zoals pesticiden, het gedrag en immuunsysteem van wilde dieren beïnvloeden. Hij richt zich met name op vogels en kleine zoogdieren, zoals muizen. Daarnaast ontwikkelt hij testen om te analyseren of (nieuwe) chemische stoffen gevaarlijk zijn voor het milieu. Collega’s bestuderen de invloed van dergelijke stoffen op mensen. “Wat onze leerstoelgroep bijzonder maakt, is dat we ons richten op zowel mens als milieu. Daar zit onze kracht”, vertelt Van den Brink. In zijn nieuwe rol als leerstoelhouder wil hij die twee zoveel mogelijk met elkaar verbinden (OneHealth).
Wat onze leerstoelgroep bijzonder maakt, is dat we ons richten op zowel mens als milieu. Daar zit onze kracht.
Gelijksoortige toxische mechanismen
“Wij onderzoeken de invloeden van chemicaliën op moleculair biochemisch niveau”, vertelt Van den Brink. “Op dat niveau verschillen mens en dier niet zo veel van elkaar”. De leerstoelhouder ziet zo mogelijkheden om kennis van vogels en zoogdieren toe te passen bij mensen, en andersom. Van den Brink noemt gedrag van dieren als voorbeeld: “Bij dieren voeren we gedragsexperimenten eenvoudiger uit dan bij mensen, en kunnen we relaties met chemische stoffen mechanistisch onderzoeken”. Zo ontdekken ze dus precies wat er in het dier gebeurt en welke processen daarbij een rol spelen. Bij mensen verloopt dat mechanisme soms op vergelijkbare manier. “Dat maakt zulk onderzoek dus ook belangrijk voor de gezondheid van de mens”, aldus Van den Brink.Hoewel wetenschappers al een hele reeks diervriendelijke, celgebaseerde testen hebben ontworpen die de effecten van chemicaliën op de menselijke gezondheid meten, bestaan die nog nauwelijks voor het milieu. Daarom ontwikkelen de toxicologen bij WUR nieuwe testen die specifiek zijn voor wilde dieren. Een van die screenings meet bijvoorbeeld of een stof het vervelproces bij insecten aantast. “Dat is een typische insecteneigenschap die essentieel is voor groei”, verduidelijkt de leerstoelhouder. “Als insecten niet kunnen vervellen, raken ze misvormd of gaan ze dood.” Van den Brink werkt hierbij nauw samen met bedrijven zodat zij straks vroeg in de ontwikkeling van stoffen meten of er potentieel effecten zijn voor het milieu.
Zelfs in dieren die waarschijnlijk nog nooit eerder in hun leven een mens waren tegengekomen, vonden we de door mensen gemaakte stof Polychloorbifenyl. Dat was een eyeopener.
Pinguïns
Ook in het onderwijs wil Van den Brink de OneHealth-benadering toepassen. Vakken over milieutoxicologie richten zich nu vooral op de kant van dieren. Daar moet ook het aspect humane gezondheid in terugkomen, vindt de leerstoelhouder. “PFAS komt bijvoorbeeld terecht in de bodem en het grondwater. Dat beïnvloedt het milieu, maar met datzelfde water bespuiten we onze gewassen.” Er bestaan in de praktijk dus geen losse systemen. Dat wil hij de studenten meegeven.
Zelf leerde Van den Brink dat al vroeg in zijn carrière. Tijdens zijn promotieonderzoek bezocht hij Antarctica drie maal om vervuiling in pinguïns en andere zeevogels te bestuderen en ontdekte daar dat door mensen gemaakte stoffen alle uithoeken van de wereld bereiken. “Zelfs op zo’n afgelegen plek, in dieren die waarschijnlijk nog nooit eerder in hun leven een mens waren tegengekomen, vonden we door mens gemaakte giftige stoffen, waaronder DDT. Het was een eyeopener. Dat werd mijn drijfveer om beter inzicht te krijgen in de werkelijke milieurisico’s van chemicaliën”, aldus Van den Brink.
CV Nico van den Brink
Nico van den Brink studeerde biologie aan de toenmalige Landbouw Universiteit (nu: Wageningen University & Research) en specialiseerde zich in aquatische ecologie. Hij promoveerde in Groningen onder leiding van Wim Wolff en Jan Andries van Franeker. Daarna werd hij onderzoeker bij het Instituut voor Bos- en Natuurbeheer (later Alterra en vervolgens Wageningen Environmental Research van WUR). In 2014 maakte hij de overstap naar de leerstoelgroep Toxicologie om daar de groep Milieutoxicologie te leiden. In 2023 werd Van den Brink persoonlijk hoogleraar Milieutoxicologie bij de leerstoelgroep Toxicologie. Vanaf februari dit jaar is hij leerstoelhouder van die leerstoelgroep.