IPCC-rapport: klimaatverandering is een bedreiging voor onze planeet, snelle actie is nodig

We hebben nu al te maken met ruim 1 graden opwarming van de aarde en de gevolgen zijn al merkbaar. Als de temperatuur nog verder stijgt, zullen de gevolgen alleen nog maar toenemen en op een aantal plekken leiden tot onomkeerbare schade. Met name voor kwetsbare ecosystemen en laaggelegen kustgebieden, zo stelt het rapport.

IPCC-voorzitter Hoesung Lee geeft dan ook een stevige waarschuwing: “Niets doen heeft grote consequenties. Wat we nu doen of niet zal bepalend zijn voor hoe mensen in de toekomst kunnen gaan leven met klimaatverandering en hoe de natuur zich zal gaan aanpassen.”

Op veel plekken hebben planten en dieren al beperkte weerstand tegen de hittegolven, droogte en overstromingen, zo laat het rapport zien. Dit is vooral te zien in bijvoorbeeld de massale sterfte van ons koraal. “Extremen in weersomstandigheden volgen elkaar snel op of overlappen elkaar waardoor de effecten nog heviger versterkt worden en nog moeilijker te hanteren. Dit is vooral te merken aan watergebrek en voedselonzekerheid zoals in Afrika, Azië, Centraal en Zuid-Amerika, de kleine eilanden zoals Hawaï en in de Arctische gebieden.”

Halfbakken maatregelen geen optie meer

Er moet sneller actie komen om aanpassing aan het klimaat mogelijk te maken, zo stelt het rapport. Tegelijk moet de emissie van broeikasgassen omlaag, bij voorkeur onder de 1,5 graden. Volgens het rapport worden adaptatiemaatregelen in de wereld met te veel horten en stoten uitgevoerd. IPCC-hoofdauteur en universitair hoofddocent Bestuurskunde bij Wageningen University & Research Robbert Biesbroek: “Versnellen van adaptatie is noodzakelijk om toekomstige risico’s te beperken, maar opschalen van initiatieven blijkt in de praktijk lastig. Er zijn veel plannen, maar de uitvoering moet nu echt op gang gaan komen. Deze versnelling vergt politieke wil en daadkracht, gekoppeld aan voldoende middelen, kennis, instrumentarium en samenwerking. Daaraan ontbreekt het vaak.”

De aanpak van verschillende landen loopt nogal uiteen. Met name de armere landen lopen nogal achter wat aanpassingen betreft. IPCC-voorzitter Hoesung Lee benadrukt daarbij: “Halfbakken maatregelen zijn geen optie meer.”

Natuur versterken om de aarde leefbaar te houden

Het rapport laat ook zien hoe de natuur zelf klimaatverandering het hoofd kan bieden. Mede-IPCC-voorzitter Hans-Otto Pörtner: "Als we 30 tot 50% van de natuur, het zoetwater en het zeeleven op aarde kunnen behouden, heeft iedereen plezier van het vermogen van de natuur om CO2 te absorberen en op te slaan. Maar hiervoor is politieke steun en geld nodig.”

Daarbij wijst het rapport erop dat klimaatverandering hand in hand gaat met onder andere verstedelijking, sociale ongelijkheid en bijvoorbeeld pandemieën. “Iedereen - overheden, private sector, burgers - zal samen moeten optrekken en met oplossingen moeten komen om deze bedreigende factoren het hoofd te bieden. Het is in ieders belang om wetenschappelijk en technologische, maar ook lokale kennis van inheemse volkeren hiervoor in te zetten,” zegt Debra Roberts, medevoorzitter van de IPCC Working Group 2.

Impacts en risico’s: de hotspots

Het rapport geeft een gedetailleerd beeld van de impact van klimaatverandering, de risico’s en de mogelijkheden tot klimaatadaptatie, onder andere in steden. “Hittegolven, stormen, droogte en overstromingen, maar ook het stijgen van de zeespiegel zijn reële bedreigingen voor steden waar de infrastructuur al wankel is en de armoede groot”, zegt Debra Roberts. “Maar er zijn mogelijkheden voor actie, zoals groene gebouwen, duurzame energie en duurzame vervoerssystemen die stad en platteland kunnen verbinden. Dit alles kan bijdragen aan een inclusievere en eerlijkere maatschappij waar iedereen, ook inheemse volkeren, betrokken moeten worden in de planning.”