Europeanen hebben genoeg van massatoerisme

Niet kunnen slapen door luidruchtige Airbnb gasten die lallend over straat gaan, geen tafel kunnen reserveren bij je favoriete restaurant: massatoerisme geeft bewoners het gevoel dat ze de controle over hun eigen stad verliezen. “Toerisme is een van de grootste industrieën ter wereld. Het stijgende aantal vakantiegangers heeft niet alleen een enorme impact op het milieu. Wijken veranderen drastisch van karakter, terwijl slechts een selecte groep bedrijven, hotelketens en projectontwikkelaars er goed aan verdient,” zegt onderzoeker Robert Fletcher. “Daarnaast drijft korte termijnverhuur, zoals via Airbnb, de huizenprijzen enorm op, waardoor het voor sommige mensen bijna onmogelijk wordt om in de stad te blijven wonen. Bewoners protesteren hiertegen. Onlangs gingen mensen in onder andere Málaga massaal de straat op. Tijdens de COVID pandemie hebben ze ervaren dat ze een stuk stedelijke ruimte kunnen terugwinnen.”

Onderzoekers van het Department of Social Sciences onderzoeken massatoerisme en de sociale, ecologische en economische gevolgen ervan. Beleidsmakers kunnen de inzichten gebruiken om het Europese toeristische landschap opnieuw vorm te geven. “We interviewen politici en belanghebbenden en combineren politieke ecologie, de interactie tussen gemeenschappen, met inzichten uit natuurbehoud en globalisering. We zien een verschuiving in het denken. De toeristenindustrie zelf werkt aan efficiëntere vliegroutes en worstelt met zaken als het gebruik van biobrandstoffen. En sinds de COVID-pandemie zijn stadsbesturen iets gevoeliger voor de argumenten van hun inwoners. Hoewel gemeenten ook graag toeristen zien komen. Het museum bezoeken en overnachten in een plaatselijk hotel: dat zijn mooie inkomsten voor een stad.”

Feeststad Amsterdam

Het onderzoeksteam zoomt bijvoorbeeld in op Amsterdam. De stad staat in het buitenland bekend als feeststad waar alles kan. De verwachting is dat steeds meer mensen de stad willen bezoeken. Als gevolg hiervan heeft de gemeente aangekondigd een maximum te stellen aan het aantal toeristen dat de stad per jaar mag bezoeken, met een maximum van 20 miljoen. “Amsterdam probeert de laatste jaren toeristen te verleiden om ook plaatsen buiten de grachtengordel te bezoeken, denk aan Zandvoort als 'Amsterdam Beach'. Ook loopt er een reclamecampagne die een andere kant van de stad laat zien: het kunst- en cultuuraanbod, de bijzondere winkels en de vele fijne buurten. Alles voor een ander imago.”

Fletcher plaatst wel een kanttekening bij dergelijke campagnes. “De manier waarop zogenoemd kwaliteitstoerisme wordt gepromoot, zorgt ervoor dat het aantal toeristen afneemt, maar bestemmingen zullen proberen om meer geld te vragen. Het risico bestaat dat reizen straks alleen nog mogelijk is voor de elite.” Fletcher pleit daarom voor inclusieve, duurzame oplossingen die verantwoord reizen bevorderen en tegelijkertijd lokale gemeenschappen en hulpbronnen beschermen. ”Denk aan maatregelen zoals het instellen van prijsplafonds en het verbieden van elitaire vormen van vervoer zoals privéjets en jachten, sommige landen stellen hier al grenzen aan. En door spoorwegnetwerken meer wijdverspreid en treinkaartjes goedkoper te maken, worden duurzaamheidsgerichte maatregelen zoals het verbieden van goedkope korte vluchten ook inclusiever.”

Toeristen hebben zelf ook een verantwoordelijkheid, vindt Fletcher. “Je kunt verantwoord reizen bijvoorbeeld door een treinreis te maken. Je kunt ook een langere reis maken in plaats van een paar keer per jaar vliegen voor een weekendje weg. Het moet echter voor iedereen mogelijk blijven om een mooie reis te maken.”