CGN verzamelmissie in Noord-Macedonë

Noord-Macedonië is extra interessant omdat het een unieke genetische smeltkroes is dankzij invloeden uit de Ottomanen, Albanië, Bulgarije en voormalig Joegoslavië. Er werden dan ook bijzondere zaden en groenten van lokale rassen gevonden tijdens deze missie.

Route langs de moestuinen

Van dorp naar dorp en van moestuin naar moestuin. In totaal werden tien dorpen in twee verschillende regio’s in het noorden van het land bezocht. In elk dorp werd gezocht naar huizen met groentetuintjes en werden mensen benaderd om te vragen of ze oude rassen teelden. In de meeste gevallen werd de juiste persoon gevonden en was men meestal welwillend om zaden te delen.

Sonja en Mirjana zijn bekend zijn in het land doordat ze vaak met hun verhaal op de televisie zijn geweest. Dit maakte het makkelijker om mensen te benaderen, en hun bekendheid en boodschap - dat het belangrijk is om zaad van landrassen uit heel Noord-Macedonië te verzamelen en zo deze genetische bronnen voor de toekomst te behouden - leidde tot een indrukwekkend resultaat: in totaal werden maar liefst 300 zaadmonsters verzameld. De monsters bestonden niet altijd uit droog zaad. Vaak werden vruchten met zaad erin gegeven die na schoning (zaad uit de vruchten halen) ook goed bruikbaar zijn.

Samen sta je sterker

De samenwerking met de Ss. Cyril and Methodius University in Skopje is er nu een paar jaar. In Noord-Macedonië worden nog steeds veel lokale variëteiten in groentetuintjes geteeld, en de zaden hiervan worden vaak vele jaren bewaard. Echter, jonge generaties nemen de traditie van zaadteelt vaak niet meer over, wat maakt dat dit erfgoed onder druk staat en behoud van genetische diversiteit extra belangrijk is.

Door de samenwerking met het CGN kunnen Sonja en Mirjana hun werk voortzetten. Een deel van het verzamelde zaadmateriaal wordt na vermeerdering in Noord-Macedonië ook opgenomen in de collectie van het CGN. Zo krijgen onderzoekers en veredelaars wereldwijd toegang tot deze genetische bronnen.

Wilde verwanten als bijvangst

Tijdens de verzameldagen werd ook tijd besteed aan het verzamelen van wilde verwanten van gewassen, de zogeheten ‘crop wild relatives’. Onderweg werden populaties van wilde wortel, witlof, rucola, sla en venkel gevonden, en ook daar werden zaden van verzameld. In totaal werden 15 wilde populaties bemonsterd. De wilde verwanten vormen een waardevol onderdeel van de CGN-gewascollecties vanwege de nuttige eigenschappen die deze populaties kunnen bezitten.

Foto: Wouter Groenink verzamelt wilde venkel

Unieke diversiteit beschermen en behouden

Het CGN kijkt terug op een geslaagde missie, mede door de combinatie van het vinden van oude rassen en wilde verwanten, en door de waardevolle inzichten in methoden voor het verwerken en vermeerderen van de zaden. Nu moet er worden gekeken hoe het CGN verdere verbeteringen kan doorvoeren in dit project. Het uiteindelijke doel is het beschermen van de unieke genetische diversiteit van Noord-Macedonië zodat deze behouden blijft voor toekomstige generaties.

Geschreven door Wouter Groenink (CGN) en Lana de Bruijn (CGN)