‘Als je de juiste partners weet te vinden, is je impact veel groter’

Data Science Alliance Manager van het Wageningen Data Competence Center, wat doe je dan precies?

“Dat klinkt ingewikkelder dan het is. Kortgezegd: er zijn nationaal en internationaal talloze initiatieven op het gebied van data science en kunstmatige intelligentie. Mijn rol is om daar vanuit WUR’s expertisegebieden zoals landbouw en voeding zo optimaal mogelijk bij aan te sluiten of nieuwe samenwerkingen te initiëren. Als je de juiste partners weet te vinden, is je impact veel groter.”

Je bent dus eigenlijk een oliemannetje namens WUR?

“Ja, dat zou je zo kunnen zeggen, het is namelijk best een complex speelveld. Zeker in Nederland waar al veel gebeurt op het gebied van data en kunstmatige intelligentie, maar landelijke coördinatie nog in de kinderschoenen staat. Sinds vorig jaar hebben we de NL AI (artificial intelligence) Coalitie, waarin honderden bedrijven, universiteiten, ziekenhuizen en andere belangengroepen zitten. Dat is een enorme stap vooruit, maar het is wel – kenmerkend voor Nederland – een poldermodel. Gezamenlijk moeten we de overheid stukje bij beetje overtuigen om te investeren in AI, het voorstel voor een groeifonds van 1 miljard euro ligt nu ter goedkeuring in Den Haag. Frankrijk is daarin bijvoorbeeld veel verder: drie jaar geleden trok president Emmanuel Macron al 1,5 miljard voor AI uit.”

Wat is jouw rol in die nationale coalitie?

“Kwartiermaker landbouw en voeding, dat is één van de dertien toepassingsgebieden – naast bijvoorbeeld gezondheid en defensie. Ik heb die rol gekregen omdat we bij WUR al ver zijn met het toepassen van AI in onderzoek. Denk aan een robot die paprika’s kan oogsten, sensoren die onkruid kunnen herkennen, autonome kassen waarin het groeiproces volautomatisch verloopt. Of een app die je in de supermarkt vertelt wat je op basis van je persoonlijke kenmerken (zeg diabeet met glutenallergie) in je mandje moet leggen.”

Wat wil jij namens WUR veranderen op landelijk niveau?

“WUR ziet digitalisering in landbouw en voeding - en de inzet daarbij van kunstmatige intelligentie - als een belangrijk middel om grote maatschappelijke problemen op te lossen. Denk aan klimaatverandering en verlies van biodiversiteit. Maar om met AI écht tot vernieuwende inzichten te komen – bijvoorbeeld hoe je de uitstoot van CO₂ op boerenbedrijven vermindert - moet je wel kunnen beschikken over voldoende verschillende databronnen en dat is vooralsnog lastig.

Zo zijn er bijvoorbeeld boeren die precisielandbouw bedrijven en al van alles meten zoals bodemkenmerken en watertoevoer. Een schat aan data, maar die is zó versnipperd opgeslagen en zodoende heel moeilijk beschikbaar te maken voor AI-systemen. Het is dus essentieel dat wetenschap, praktijk én beleidsmakers het delen van data vergemakkelijken.

Een andere belemmering bij het delen van data is dat de regels over opslag en uitwisseling niet duidelijk vastgelegd zijn. Boeren zijn dan ook huiverig om hun bedrijfsgegevens te delen. Niet gek: ze weten niet precies wat ermee gebeurt. Zo is het voor individuele boeren vaak niet duidelijk wat een leverancier van een machine (die werkt met AI) doet met de data die dat apparaat verzameld: de voorwaarden zijn ondoorgrondelijk. Dat moeten we echt aanpakken.”

Hoe zorg je dat Nederland een inhaalslag maakt?

“Nou, dat lukt me niet in mijn eentje natuurlijk. Mijn rol als kwartiermaker in de Nederlandse AI Coalitie is wat dat betreft een stap vooruit. Zo heb ik net een virtuele missie georganiseerd naar Frankrijk, waardoor we kunnen leren van een land dat al langer flink investeert in AI. Omdat WUR op het gebied van data-onderzoek en AI al veel langer intensief samenwerkt met bedrijven, brancheorganisaties en andere kennisinstituten, kunnen we dat netwerk nu ook internationaal een podium geven. Zo praat bijvoorbeeld kassenbouwer Hoogendoorn tijdens de missie met onderzoekers van WUR én de Franse evenknie INRAE over autonome kassen (volautomatisch groeiproces, lees hier meer).”

Jouw blik is vooral naar buiten toe gericht, heb je genoeg zicht op de ontwikkelingen binnen WUR?

“Ik houd me al veertien jaar bezig met dataonderzoek in Wageningen, dus ik ken de ontwikkelingen van binnenuit. Bovendien werk ik bij het WDCC (Wageningen Data Competence Center, opgericht in 2018) het overkoepelende datakenniscentrum van WUR) samen met andere programmamanagers die ook hun tentakels binnen de organisatie hebben uitgestrekt. WDCC heeft in die zin echt een spilfunctie: wij brengen kennis over data science bij elkaar. We helpen collega’s bij het opslaan en toegankelijk maken van data, maar we ontwikkelen in samenwerking met de kennisinstituten ook nieuwe data science vakken voor studenten. Bovendien willen we het makkelijker maken voor WUR-onderzoekers om AI in te zetten in hun werk door ze een toolkit te bieden, bijvoorbeeld op het gebied van beeldanalyse.

Hoe koppel jij WUR-onderzoekers aan de externe contacten?

“Voorbeeld: als ik van andere universiteiten hoor over een AI-project – zeg over hybrid intelligence, robots die samenwerken met de mens en met elkaar - dan denk ik meteen aan het onderzoek dat bij WUR op dit gebied wordt gedaan in stallen. Vervolgens breng ik de juiste mensen met elkaar in contact.”

AI klinkt als een geweldig hulpmiddel, maar kijk je namens WUR ook naar de risico’s?

“Kunstmatige intelligentie biedt kansen, zo kun je veel werk laten vervangen door robots en kunnen algoritmen taken voor mensen versimpelen. En hoewel algoritmes die we ontwikkelen op basis van data het onderzoek sneller en nauwkeuriger maken, moeten we er niet altijd blind op vertrouwen. Neem de melkrobot die niet goed werkte in Spijk, drie jaar geleden. Vijftig koeien kregen een uierontsteking en overleden. Kun je een machine dan de schuld geven, zoals de boer deed? De rechter oordeelde van niet.

Omdat WUR zich bezighoudt met ethiek voor zowel mens als dier, kunnen we op dit terrein onze positie gaan versterken. Mijn rol als Data Science Alliance Manager is om dit soort kansen te herkennen en vervolgens samen met onze onderzoeksgroepen aan te sluiten bij externe samenwerkingsverbanden.”