Visserijsector heeft bestaansrecht, maar vissers twijfelen over voortbestaan eigen bedrijf

Toch vindt een meerderheid van de ondervraagden (vissers en hun vrouwen) dat de Nederlandse visserijsector nog wel degelijk bestaansrecht heeft, al is het percentage gedaald van 73 procent in 2008 tot 60 procent nu. Bijna driekwart verwacht wel dat de Nederlandse visserij er in de toekomst heel anders uit gaat zien. Dit komt naar voren in een studie van Wageningen Economic Research naar de sociale en culturele waarde van visserij voor de visserijgemeenschap en de gevolgen van beleidswijzigingen.

Zorgen en wantrouwen

De afgelopen jaren is er veel veranderd voor de Nederlandse visserij. Zo mag er in steeds minder delen van de Noordzee gevist worden als gevolg van Brexit, het aanwijzen van natuurgebieden en de bouw van windmolenparken op zee. Maar ook andere beleidsmaatregelen, zoals het EU-verbod op de puls, hebben ingrijpende gevolgen voor de Nederlandse vloot. Deze en andere factoren hebben ertoe geleid dat vissers en hun vrouwen zich eensgezind, van groot- tot kleinschalige visserij, zorgen maken over de toekomst.

Een van die factoren is de hoge olieprijs als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Respondenten geven aan dat zij investeringen moeilijk zien zitten, omdat ze niet veel ruimte meer hebben of omdat ze zich afvragen of die wel rendabel zijn omdat beleid zo aan verandering onderhevig is. “Uit het onderzoek klinkt veel boosheid, onbegrip en onmacht door”, concludeert Marloes Kraan, onderzoeker bij Wageningen Economic Research. “Men heeft het gevoel in het verdomhoekje van de politiek en NGO’s te zitten. Het proces van beleid geeft mensen het gevoel zich niet gehoord of begrepen te worden en leidt tot wantrouwen.”

Familiebedrijven in de visserijgemeenschappen

In de studie zijn alle visserijgemeenschappen in kaart gebracht. Nederland heeft 44 visserijgemeenschappen met een actieve vloot, verdeeld over 34 gemeenten; van Terschelling tot Breskens. Daarnaast zijn er nog eens 84 gemeenschappen waarin visserij een belangrijk onderdeel is van de eigen geschiedenis. De sociaal-culturele waarde van de visserij is aanzienlijk, zo blijkt uit de studie. Kraan: “Visserij is niet alleen een economische activiteit die voor handel, werkgelegenheid, inkomen en voedsel zorgt.

Dit onderzoek heeft laten zien dat het ook een maatschappelijke meerwaarde heeft”. Visserij vindt in Nederland historisch plaats door familiebedrijven met gedeelde kennis en een specifieke sociale organisatie. Deze bedrijven hebben veelal plaatsgenoten aan boord en zijn verankerd in de visserijgemeenschappen. Ze dragen bij aan de sociale cohesie, het cultureel erfgoed en het sociaal welzijn en identiteit van visserijgemeenschappen. Daarnaast draagt visserij in sterke mate bij aan het sociaal welzijn van vissers en hun families.

Maatschappelijke meerwaarde meenemen in beleid

Het visserijbeleid wordt deels in Den Haag, deels in Brussel gemaakt, maar de gevolgen ervan werken vooral regionaal door zoals in Urk en aan de kust van Noord- en Zuid Holland, het Waddengebied en Zeeland. De studie laat zien dat een krimp van de visserij en de onzekerheid over de toekomst van de blijvers sterk doorwerkt in de visserijgemeenschap(pen). Het zou volgens de onderzoeker helpen als beleidsbepalers de sociale dimensie van de visserij beter op hun netvlies hebben staan.

Kraan: “Twee dingen zijn belangrijk, ten eerste dat sociale aspecten van visserij beter onderzocht en gemonitord worden. We zien dat de sociale organisatie van de visserij onder druk staat. Terwijl het er toe doet voor de maatschappelijke meerwaarde van visserij hoe er gevist wordt, en door wie en op welke manier. Ten tweede dat er een gezamenlijk gedragen visie op de toekomst van de Nederlandse visserij komt waarin ook de maatschappelijke meerwaarde van de visserij wordt meegenomen. Zo’n visie moet schipper-eigenaren, hun families en hun bemanningsleden weer toekomstperspectief geven, waardoor er ook weer rust in de visserijgemeenschappen komt.”