Goed nieuws voor koffieliefhebbers: bakkie pleur lijkt goed voor niergezondheid

Koffie zou wel eens de toevoeging kunnen zijn aan de lijst om nieren gezond te houden. Dat ontdekte Anniek van Westing tijdens haar promotieonderzoek bij Humane Voeding en Gezondheid. Eerdere studies toonden ook al dergelijk verband aan, maar enkele daarvan blijven volgens collega-onderzoekers controversieel. Het nieuwe onderzoek onder bijna 80 duizend Nederlandse proefpersonen lijkt toch te bevestigen dat koffie de nieren gezond houdt. Bij gezonde mensen, maar vooral bij mensen met diabetes.

Vier koppen koffie

Elke kop koffie extra hangt samen met minder nierschade, met een maximum van vier koppen. Twee koppen koffie lijken dus meer gezondheidsvoordelen te bieden dan één, en drie kopjes koffie bevorderen de niergezondheid nog verder. Bij vijf of meer koppen zagen de onderzoekers geen extra voordelen meer. Daarbij gaat het overigens wel om zwarte koffie zonder suiker of andere ongezonde toevoegingen.

Moeten we dan massaal (zwarte) koffie drinken om onze niergezondheid op peil te houden? Volgens de twee voedingswetenschappers is het nog te vroeg om dat als officieel advies te geven. Allereerst omdat de wetenschappers puur keken naar verbanden tussen koffiedrinkers en de gezondheid van hun nieren. “Het onderzoek geeft geen direct bewijs”, benadrukt Geleijnse. “Bij dit type onderzoek moeten we altijd rekening houden met andere verstorende factoren.” Daarom vindt Van Westing dat andere onderzoekers de onderzoeksresultaten nog moeten bevestigen. Omdat koffie vooral positief lijkt te werken bij mensen met diabetes denkt de promovendus dat zo’n vervolgonderzoek zich ook specifiek moet richten op diabetespatiënten in westerse landen.

Jeuk en kou

Toch is het niet echt gek dat we zo weinig aandacht besteden aan onze nieren. Nierschade levert in eerste instantie namelijk weinig of slechts subtiele klachten op, zoals vermoeidheid, jeuk, en sneller last hebben van kou. Juist omdat die symptomen niet zo nadelig of uniek zijn, blijft chronische nierziekte vaak onopgemerkt, totdat de functie te ver daalt. In zo’n laat stadium moet een patiënt al snel over op dialyse of een niertransplantatie ondergaan.

Ondanks de subtiele symptomen is nierschade een belangrijke doodsoorzaak. De afname van de nierfunctie begint al op 35-jarige leeftijd. Het gevolg? 1,7 miljoen Nederlanders met slecht werkende nieren die daardoor kans lopen om vroegtijdig te overlijden. Gelukkig kunnen artsen die groep mensen steeds beter behandelen, omdat de medicatie steeds beter wordt. Maar dan is het wel zaak die mensen vroegtijdig op te sporen, zegt nierarts Ron Gansevoort (Universitair Medisch Centrum Groningen).

Urine opsturen

Ondanks het snelle resultaat, ontdekte Gansevoort dat mensen sneller geneigd waren mee te werken wanneer ze een bekertje urine moesten opsturen, dan wanneer ze de test volledig zelf in huis moesten uitvoeren. “In het eerste geval deden zestig procent van de proefpersonen mee aan de studie”, verklaart de arts. Bij de test met de app was dat twintig procent minder. Grootschalige metingen waarbij mensen een buisje urine opsturen lijkt dus vooralsnog de beste manier om de meeste mensen deel te laten nemen aan een bevolkingsonderzoek naar niergezondheid.

Meer aandacht voor nieren

We moeten dus meer aandacht besteden aan de nieren. Onder andere door systematische onderzoeken bij de bevolking en een voedingspatroon dat ook gezond is voor onze boonvormige bloedfilters. Volgens het onderzoek van Van Westing verloopt de afname van nierfunctie bovendien twee keer zo snel bij mensen met diabetes of mensen die een hartinfarct gehad hebben. Die groep zou daarom extra goed gemonitord moeten worden. En wellicht bevat het voedingspatroon voor gezonde nieren in de toekomst ook enkele koppen koffie per dag.