Voorkomen van verenpikken

Verenpikken en kannibalisme komen veelvuldig voor bij kippen en veroorzaakt pijn, verwondingen en zelfs sterfte. Het komt in alle houderijen voor; intensieve, biologische en hobbymatige pluimveehouderijen.

Wat zijn de oorzaken van verenpikken?

Veel verschillende factoren zijn van invloed op verenpikgedrag, zoals aanleg, strooisel, licht in de stal, groepsgrootte, zitstokken, bezetting, klimaat, uitloop, en samenstelling en vorm van het voer. Deze factoren kunnen elkaar ook nog eens beïnvloeden. Het is lastig om één duidelijke oorzaak aan te wijzen. Vaak gaat het maandenlang goed, maar dan ontstaat er ogenschijnlijk ineens een uitbraak van verenpikken. Eén veranderende factor kan dan de spreekwoordelijke druppel zijn die de emmer doet over lopen. Het is daarom voor een pluimveehouder nog niet zo makkelijk op te lossen.

Bij verenpikken geldt dat voorkomen beter is dan genezen. Zodra kuikens tijdens de opfok met verenpikken beginnen, kan het ze bijna niet meer worden afgeleerd.

Behandelen snavels: symptoombestrijding

Om de gevolgen van verenpikken te verminderen, werden snavelpunt van kippen en kalkoenen verwijderd met een infraroodstraal. De straal doodt het puntje van de snavel. Dit valt er na ongeveer twee weken af. Voor kippen is dit in Nederland inmiddels verboden, met het oog op dierenwelzijn. De punt van de snavel is gevoelig, de behandeling is pijnlijk en kan ook blijvend pijn geven. Bovendien lost deze de oorzaak van verenpikken niet op. Voor kippen is een pakket aan preventieve maatregelen ter voorkoming van beschadigend pikgedrag nodig. Voor kalkoenen is er helaas nog geen afdoende oplossing beschikbaar.

Hoe kan je verenpikken voorkomen?

Om het kippenwelzijn te verbeteren, doen Wageningse wetenschappers al jaren onderzoek naar de vele factoren die het pikgedrag beïnvloeden. Om de juiste mix aan maatregelen voor elke pluimveehouder te vinden, wordt van de opfok tot het einde van de legperiode gekeken hoe het met alle kippen in de stal gaat, wat de boer doet, en wat de dieren aan voer, licht en strooisel krijgen. De informatie is samengevoegd met die van Engelse onderzoekers. De oplossing moet gezocht worden in een juiste mix van maatregelen op het gebied van voeding, verzorging en huisvesting en het fokken van kippen die minder pikken.

Bekijk voor meer informatie over maatregelen deze downloads:

• Brochure 'Noodmaatregelen tegen pikkerij’
  • Brochure Engels
  • Brochure Duits
• Brochure 'Leren van de leg' voor vleeskuikenouderdieren
• Brochure 'Van Kuiken tot Kip'

Fokken van kippen die minder pikken

WUR kijkt samen met fokkerijbedrijf Hendrix Genetics naar de genetische component van sterfte door verenpikken, oftewel kannibalisme. We hebben aanwijzingen dat het selecteren op sociaal gedrag van kippen zal leiden tot een vermindering van het verenpikken. Als kippen namelijk minder angstig en stressgevoelig zijn, gaan ze minder snel over tot excessief gedrag zoals kannibalisme. Met een goed fokkerijbeleid is het dus terug te dringen. Hendrix Genetics past die kennis toe op een eigen selectielijn, en wordt daarbij geadviseerd door onze onderzoekers. Het resultaat tot nu toe is een daling van de sterfte door kannibalisme met een paar procent per generatie.

Maatregelen tegen verenpikken bij hobbykippen

Ook hobbykippen kunnen beschadigend pikgedrag vertonen. Als kippen eenmaal aan het pikken zijn, is het erg moeilijk om het te stoppen. Mogelijke maatregelen zijn:

• Kippen gaan soms veren eten uit een behoefte die ontstaat doordat het voer niet optimaal is. Zorg voor een goed uitgebalanceerd voer. In principe is legkorrel goed, maar als er veel andere zaken bij gevoerd worden, kan er een onbalans ontstaan.
• Verstrek ruwvoer, zoals luzernebaaltjes, kan pikkerij tegengaan. De dieren zijn er druk mee (vooral als er ook nog wat te eten in te vinden is) en het is goed voor de darmwerking. Ook het verstrekken van allerlei groenvoer kan helpen. Let er wel op dat (te)veel ruw/groenvoer ook een onbalans in het totale voeraanbod kan geven.
• Ontwormen van kippen kan ook helpen de darmwerking te verbeteren. Hoe beter de darmwerking, hoe beter de voerbenutting en hoe minder kans er is op een onbalans in het voer.
• Verstrek pikstenen, zoals cellenbetonblokken uit de bouwmarkt, desgewenst in kleine stukken gebroken. Niet alle kippen zullen ze gebruiken, maar als ze het wel doen, dan is het niet alleen afleiding, maar ook een natuurlijke manier om de snavels iets botter te maken.
• Zorg voor een fris klimaat in het hok door o.a. de mest en nat strooisel regelmatig te verwijderen.
• Let op parasieten. Als de kippen veel last hebben van bloedluizen kunnen ze gaan verenpikken.
• Zorg ervoor dat kippen niet door gaan pikken op verwondingen. De verwonding insmeren met berkenteerolie of behandelen met een violetspray kan helpen. Zet eventueel de verwonde kip apart tot deze genezen is.