BLOG - Open data heeft geen waarde zonder Big Data

Meer data is echter niet per definitie beter. Sommige consumenten hebben ‘keuze-stress’ omdat ze teveel mogelijkheden krijgen voorgeschoteld. Teveel soorten eieren of koffie, die zo op het eerste gezicht alleen verschillen in de informatie die wordt verschaft over de wijze waarop het product is geproduceerd. Ook economen hebben soms liever wat minder data uit een steekproef waarvan de kwaliteit erg goed is, dan data van heel veel bedrijven waarvan de kwaliteit minder goed te beoordelen is.

Meer data is ook niet altijd beter omdat economen zich als geen ander beseffen dat het beschikbaar stellen van data niet gratis is. Wel nemen die kosten van het verzamelen en beschikbaar stellen van data door de ICT-ontwikkelingen snel af. In toenemende mate leveren tal van machines, van melkrobots tot spuitmachines, aan de lopende band data; het zogenoemde Internet of Things-concept. Wat dan weer leidt tot het analyseren van big data.

Nu het zo goedkoop wordt om data beschikbaar te stellen, is er het idee ontstaan dat overheden hun datasets gratis beschikbaar moeten stellen, het zogenoemde Open Data-idee. Die data is immers met belastinggeld betaald en van ons allen. Ontwikkelaars van apps voor de smartphone hebben daarmee gratis grondstof om ons burgers diensten te verlenen.

Er lijken grote voordelen met open data te realiseren. EU-commissaris Neelie Kroes heeft het over een “economic bonanza”. Een recente schatting van McKinsey & Company kwam uit op 3 tot 5 biljoen dollar extra toegevoegde waarde, een astronomisch bedrag waar ik me niet zo goed iets bij voor kan stellen. Daarnaast zijn er milieuvoordelen en voordelen van meer transparantie van openbaar bestuur.

Als LEI zijn we bij enkele projecten rond open data betrokken. Ook wij zien grote voordelen. Zou het niet mooi zijn als je als fruitteler of –handelaar zicht hebt op alle boten die geladen met appels de havens van Nieuw-Zeeland en Chili hebben verlaten en je op de hoogte wordt gehouden wanneer die appelen in Rotterdam arriveren en op de Europese markt komen? Daar kun je iets mee in market intelligence.

Tegelijkertijd duiken er allerlei vragen op: vindt de importeur van dat fruit dit ook een goed idee of heeft die belang bij wat minder transparantie van de markt? Wie betaalt de kosten die de overheid moet maken die data beschikbaar te stellen? Leidt dit niet tot oneigenlijke concurrentie met marktpartijen die nu commercieel marktinformatie verstrekken in dure rapporten – of zijn die er ook mee geholpen?

Economen wijzen er soms ook nog op dat je een goed of dienst alleen tot waarde kunt brengen als je de eigendom ervan hebt. Als je geen business model hebt om je investeringen in een app terug te verdienen, wordt de gratis open data helemaal niet omgezet in een nieuwe dienst. Tenzij mensen in hun vrije tijd of met subsidie open source software schrijven.

Een interessante kant van de open data in de agrarische sector is dat deze ontwikkeling volledig tegen de trend in gaat: van oudsher werd juist onze sector gekenmerkt door veel open data: van de LEI prijzenstatistiek tot CBS Oogstramingen en Veilingdata. In toenemende mate is die aan het verdwijnen. Producten worden heterogener, minder in open markten verhandeld en meer op contract geproduceerd. De overheid trekt zich terug en laat marktinformatie over aan de ketens zelf of aan dienstverleners als de agrarische pers of adviesbureaus. Productschappen worden opgeheven. Sommige boeren zien zich genoodzaakt zelf groepen op te zetten waarin ze marktinformatie uitwisselen – wat dan soms weer spanningen met de handel of de mededingingswet oplevert.

Open data kan die trend wellicht keren. Maar ze zal vooral tot waarde komen als we die data weten te koppelen aan de big data in de computers van het bedrijfsleven in de agrarische ketens, inclusief de retail. En in aanvulling op het technisch enthousiasme over de ICT mag er wel wat meer worden nagedacht over het management en de economie van open data.