Wilde spinazie getemd door de genenbank
66 monsters wilde spinazie die in Oezbekistan en Tadzjikistan zijn verzameld, zijn vermeerderd en beschikbaar gemaakt voor onderzoek en veredeling. Het betreft Spinacia turkestanica, waarvan inmiddels is gebleken dat deze soort waardevolle eigenschappen heeft en daarom belangrijk is voor de spinazieveredeling.
Regelmatig worden onze spinazierassen bedreigd door nieuwe varianten van wolf, een soort schimmelziekte die ernstige schade kan toebrengen aan de spinazieteelt. Daarom zoekt de veredelingsindustrie naar nieuwe resistenties om spinazierassen weerbaarder te maken tegen wolf. Omdat deze resistenties steeds moeilijker te vinden zijn in het bestaande rassenassortiment, is de zoektocht uitgebreid naar de wilde verwanten van spinazie, zoals S. turkestanica. Deze soort is kruisbaar met gecultiveerde spinazie en komt voor in Centraal Azië. Tot nu toe waren er wereld wijd maar een tiental monsters van deze soort beschikbaar.
Kwetsbaar
In dit gebied werd in 2008 een verzamelexpeditie georganiseerd door CGN en 8 veredelingsbedrijven. In samenwerking met collega’s uit Oezbekistan en Tadzjikistan werden door Chris Kik en Loek van Soest van het CGN, in vier weken tijd 5000 km afgelegd om zaadmonsters van S. turkestanica te verzamelen. Deze soort is afhankelijk van door de mens verstoorde terreinen en groeit vooral rondom akkers waar extensieve landbouw plaatsvindt. Deze akkers zijn niet geïrrigeerd en er wordt geen kunstmest gebruikt. De opbrengst van deze akkers is ongeveer 1/10 van wat in Nederland geoogst wordt. Deze vorm van extensieve landbouw is echter aan het verdwijnen en daarmee is deze soort erg kwetsbaar geworden.
Resistenties gevonden
Door het zaad van de 66 verzamelde monsters te vermeerderen en beschikbaar te maken zorgt het CGN ervoor dat onderzoek en veredeling toegang heeft en houdt tot de genetische variatie van deze kwetsbare soort. In de verzamelde monsters van S. turkestanica zijn al nieuwe resistenties tegen wolf gevonden, die gebruikt zijn om nieuwe spinazie rassen te ontwikkelen. In 2015 is grootschalig productie van handelszaad van deze nieuwe rassen gepland, waarna het niet lang meer zal duren tot ze op het bord van de consument verschijnen.
Tweede verzamelexpeditie
In 2011 werd een tweede verzamelexpeditie voor wilde spinazie georganiseerd, dit keer op zoek naar S. tetrandra in de Transkaukasus. Het vermeerderen van de zaadmonsters van deze expeditie is nog in volle gang. Op termijn zullen ook deze monsters door het CGN in de collectie worden opgenomen en beschikbaar worden gemaakt voor veredeling en onderzoek.