Wat hebben ontwikkelingslanden aan rapporteren over klimaatmitigatie?

Waar gaat het TRANSGOV-project over?

Gupta: Het project gaat over transparantie, in de zin van hoe landen rapporteren over hun klimaatverplichtingen. Dit wordt het transparantieraamwerk onder het Akkoord van Parijs genoemd. Dit akkoord omvat vrijwillige nationaal bepaalde bijdragen, maar transparantie hierover is verplicht. Landen moeten rapporteren of ze vooruitgang boeken op deze vrijwillige doelen. Het idee is dat dergelijke rapportage zorgt voor verantwoording en versterkt vertrouwen. Ons onderzoeksproject kijkt enigszins kritisch naar deze aannames. Helpt rapporteren echt om vooruitgang te boeken in het aanpakken van klimaatverandering?

Wat heeft dit met Ethiopië te maken?

Het raamwerk roept ook ontwikkelingslanden, waaronder Ethiopië, op om hun rapportage te verbeteren. Ethiopië is een zogenoemd minst ontwikkeld land of least developed country (LDC), en onze vraag is of het zinvol is dat een LDC zich op mitigatierapportage richt. Een land als Ethiopië heeft zeer lage emissieniveaus vergeleken met het wereldwijde gemiddelde, maar wordt geconfronteerd met grote uitdagingen door de gevolgen van klimaatverandering. Droogtes, druk op voedselproductie en voedselzekerheid zijn hier veel urgenter. De prioriteiten van Ethiopië liggen dus bij klimaatadaptatie, maar de verplichte rapportageverplichtingen richten zich op mitigatie. Het land moet middelen, tijd en aandacht investeren in het ontwikkelen van een rapportage-infrastructuur voor mitigatie, wat ten koste gaat van het beschikbare geld voor adaptatie.

Wat hebben jullie gedaan om antwoord te vinden op de vraag hoe zinvol het is?

We zijn twee weken naar Ethiopië gegaan om in gesprek te gaan met belanghebbenden en degenen die deze rapporten maken. Maar ook met degenen die deze rapporten zouden moeten gebruiken om klimaatbeleid te maken. We vroegen hen: communiceren jullie met elkaar? Weten jullie überhaupt dat deze rapporten bestaan? Heeft iemand een van deze rapporten gelezen? Hoe hebben ze geholpen bij de vormgeving van binnenlands klimaatbeleid? We organiseerden een workshop met zo’n 30 mensen, inclusief de staatssecretaris verantwoordelijk voor klimaatbeleid. We vroegen deelnemers te reflecteren op de huidige staat van rapportage en of deze geschikt is voor de Ethiopische context.

Wat zijn jullie bevindingen? Vonden ze de rapportage belastend?

Het antwoord op die vraag is wat ingewikkeld. Degenen die verantwoordelijk zijn voor het schrijven van deze rapporten vinden het proces nuttig, omdat zij actief onderdeel zijn van het rapportagesysteem. Zij profiteren ervan doordat ze deelnemen aan capaciteitsopbouw, bijvoorbeeld in het ontwikkelen van datamanagementsystemen. Maar we zien ook dat informatie over nationale prioriteiten kan worden ondergesneeuwd in dit systeem.

Een ander inzicht is dat omdat de wereldwijde focus op mitigatie ligt, het beschikbare internationale geld ook vooral gericht is op mitigatierapportage, terwijl adaptatierapportage vrijwillig blijft. Het vraagt extra nationale inspanning en expertise om zelfs geld te vragen voor adaptatierapportage. Vaak is het dus geen keuze.

Maar de prioriteit van Ethiopië ligt bij adaptatie; wat zouden ze moeten doen?

Ethiopië probeert nu mondiale prioriteiten te benutten om binnenlandse voordelen te genereren. Ze hebben een aantal toonaangevende klimaatadaptatieprogramma's en proberen nu de mitigatie-co-benefits van deze lopende adaptatieprogramma’s te benadrukken. Dus, als het gaat om duurzaam landbeheer of het revitaliseren van gedegradeerde gebieden door bomen te planten, dan is het oorspronkelijke doel van deze programma’s adaptatie en veerkrachtverhoging. Maar als je de vastgelegde koolstof kunt berekenen, kun je zeggen: dit is ook een ambitieus mitigatieprogramma. Zo hopen ze internationale financiering aan te trekken. Adaptatieprogramma’s kunnen worden gepresenteerd met mitigatieco-benefits en andersom.

Jullie zijn aanwezig bij COP29 in Bakoe. Wat doen jullie daar?

We zijn de afgelopen twee COP-conferenties in Egypte en Dubai geweest en hebben beide keren side events georganiseerd. Ons doel was om onze kritische vragen in te brengen en het narratief wat op te schudden. Dit keer hebben we besloten geen side event te organiseren, omdat landen nu nieuwe rapporten ontwikkelen volgens de aangescherpte transparantie-eisen. Ons doel is om het huidige proces rondom deze nieuwe verplichtingen te volgen. In een paar jaar wordt dit rapportagesysteem geëvalueerd, en we hopen bij te dragen aan de ontwikkeling van een systeem dat informatie over adaptatie prioritiseert.

Wat zijn enkele bevindingen van TRANSGOV tot nu toe?

Dit project loopt nu vier jaar. Tot dusver wijzen onze inzichten uit Zuid-Afrika en India erop dat het een behoorlijk belastende oefening kan zijn om aan al deze rapportageverplichtingen te voldoen, zelfs als beide landen in goed vertrouwen deelnemen. De bewering dat binnenlands beleid verbeterd wordt door rapportage aan het wereldwijde regime is betwistbaar. Binnenlands beleid is tot nu toe niet per se afhankelijk van globaal gerapporteerde gegevens. Ons advies binnen TRANSGOV is dat het wereldwijde rapportagesysteem op twee manieren moet worden herzien: het moet vergelijkbare informatie opleveren van ontwikkelde landen over de eerlijkheid en ambitieniveaus van hun doelstellingen; en voor ontwikkelingslanden moet het meer gericht zijn op de prioriteiten die voor hen centraal staan, of dit nu mitigatie, adaptatie of verlies en schade betreft.