Volkstuinencomplex wordt multifunctioneel wijkpark

In het westen van Ede ligt het volkstuinenpark De Koekelt. Tot voor kort was toegang tot dit park voorbehouden aan tuinders, maar sinds de winter van 2011-2012 zijn ook de bewoners van de aangrenzende wijk Veldhuizen welkom. De tuinders vroegen de Wetenschapswinkel van Wageningen University & Research om advies: hoe kan de openstelling van het tuinenpark bijdragen aan een groter saamhorigheidsgevoel in de wijk?

De samenwerking met de Wetenschapswinkel heeft niet alleen concrete resultaten opgeleverd, maar heeft ook onze positie versterkt.
Henk ter Maat, voorzitter stuurgroep Renovatie Tuinencomplex De Koekelt

Voor Henk ter Maat is tuinenpark De Koekelt zijn tweede thuis. Hij tuiniert er al 23 jaar. Een ideale vorm van ontspanning, noemt hij het. “En elk seizoen is anders. Het spitwerk in het voorjaar vind ik heerlijk, maar de zaai-, poot- en oogsttijd is ook een mooie tijd. Het kost me een paar uurtjes per week, maar ik geniet er elke keer weer van.”

Een jaar of vijftien geleden ontving de Vereniging van Amateurtuinders Ede (VAT-Ede), waarbij het tuinenpark De Koekelt is aangesloten, een onheilspellend bericht van de gemeente. Het tienjarig huurcontract, dat VAT-Ede voor de tuinders van de Koekelt met de gemeente had gesloten, zou omgezet worden in jaarcontracten. “De gemeente wilde ons verhuizen naar de uiterste rand van Ede. Ze hadden de grond nodig om acht nieuwe voetbalvelden aan te leggen,” aldus Ter Maat.

De plannen van de gemeente waren voor de tuinders geen reden om de hakken in het zand te zetten. Ter Maat: “We hebben tegen de gemeente gezegd: we willen hier graag blijven zitten, maar we willen het park wel zó inrichten dat de wijkbewoners er ook plezier van hebben. Daarop reageerde de gemeente zeer welwillend.”

Verkennend onderzoek

In 2008 benaderde VAT-Ede de Wetenschapswinkel van Wageningen University & Research. De vraag luidde: ‘Willen jullie een verkennend onderzoek doen naar de mogelijkheden om van gesloten volkstuinencomplex door te groeien naar een multifunctioneel tuinenpark?’ De resultaten hebben bijgedragen aan een nieuw ontwerp voor het tuinenpark. Een park van niet langer 5, maar 3,5 hectare groot. Want hoewel er geen acht voetbalvelden nodig bleken te zijn, moesten er uiteindelijk wel twee velden worden aangelegd. De verkenning werd gevolgd door een inventarisatie van wensen die bij wijkbewoners leven.

Sinds de winter van 2011-2012 is het tuinenpark vrij toegankelijk voor wijkbewoners. Het park bestaat nu uit vier clusters van tuinen, doorsneden met wandelpaden die aansluiten op bestaande paden naar de wijk en naar het aangrenzende Veldhuizerbos. De hekken om het park zijn weg. “Je ziet het als je hier doorheen loopt; het is geen afgesloten gebied meer. Wijkbewoners hebben in één klap veel meer wandelmogelijkheden gekregen.”

Concrete aanpak

De openstelling was volgens Ter Maat een belangrijke eerste stap richting een multifunctioneel wijkpark. Wat nog ontbrak, was een concrete aanpak om van het park echt een park van en voor de wijk te maken. Op verzoek van de tuinders hebben onderzoekers van de Wetenschapswinkel onderzocht hoe de tuinders de openstelling het beste kunnen aanpakken. Bijkomende vraag: hoe kan de saamhorigheid onder tuinders van het complex versterkt kan worden? Die saamhorigheid is belangrijk om het park een geordende uitstraling te laten houden.

Het onderzoek leverde ideeën op voor activiteiten die de wijkfunctie van het park versterken. Bijvoorbeeld kookworkshops of activiteiten op feestdagen, zoals eieren zoeken met Pasen. Maar ook activiteiten als nestkastjes bouwen en tuinexcursies passen goed bij het karakter van het tuinenpark. De onderzoekers deden verder suggesties voor voorzieningen die in het park getroffen kunnen worden, zoals bankjes, een vlindertuin en een gelegenheid om een kopje koffie te drinken. Dergelijke activiteiten  brengen tuinders en bewoners in gesprek met elkaar. Ook in het gerealiseerde verenigingsgebouw kunnen dit soort ontmoetingen plaatsvinden.  Bij het organiseren van de activiteiten is het van belang gebruik te maken van aanwezige talenten en kwaliteiten van de tuinders, zo stellen de onderzoekers.

Officiële opening

Voor Ter Maat en zijn collega-tuinders vormen de suggesties een welkom startpunt. “Op basis van het rapport hebben we bepaald welke activiteiten we als eerste oppakken. We werken daarbij toe naar de officiële opening op 25 mei 2013. We denken dan onder andere aan een groentemarkt, een excursie door de tuin en aan workshops, bijvoorbeeld door de Bijenvereniging Ede die hier op het park een tuin met een bijenstal heeft.”

Op langere termijn ontstaat er volgens Ter Maat een “fantastisch groen tuinenpark, waar gewandeld wordt, waar her en der bankjes staan en waarin tuinders en wijkbewoners samen genieten van de rust en de groene omgeving.”

Ter Maat is zeer te spreken over de samenwerking met de Wetenschapswinkel. “Die heeft ons niet alleen concrete resultaten opgeleverd, maar heeft ook onze positie in het gebied versterkt. Het heeft er mede toe geleid dat de gemeente Ede beloofd heeft te werken aan een volkstuinenbeleid. In 2014 moet dit klaar zijn en hebben we als tuinders net zoveel rechten als welke recreatieve groep dan ook.”

Toekomst veiliggesteld

De constructieve rol die de tuinders hebben gespeeld in de herontwikkeling van het gebied, heeft ook als resultaat dat het tuinenpark voor de toekomst is veiliggesteld. “De gemeente is nu ook van mening dat dit park integraal onderdeel uitmaakt van de wijk.”

Meer wetenschapswinkelverhalen lezen?