PARENA: Beter praten over natuur en recreatie
Bij ruimtelijke ontwikkeling is er vaak de wens om meerdere functies te combineren, bijvoorbeeld recreatie, visserij en natuur. Er kan een spanningsveld ontstaan vanwege mogelijk schade voor de natuur. Vaak gaat het om complexe vraagstukken omdat er veel belangengroepen bij betrokken zijn. Dit kan leiden tot discussies en vertraging in het planproces. Om de communicatie te ondersteunen en het proces te bespoedigen, heeft Wageningen Environmental Research PARENA ontwikkeld. Het brengt het gesprek op gang op basis van kennis over ecologie en recreatie, en de mogelijke effecten over en weer.
De tool PARENA is een acroniem voor Praktische Aanpak REcreatie en NAtuur. Het helpt ecologische knelpunten analyseren en kansen voor de ruimtelijke ontwikkeling van recreatie in beeld brengen. Het gebruik van gebiedskaarten vergemakkelijkt de communicatie en werkt effectief. De tool is gebaseerd op wetenschappelijke kennis, maar er is ook lokaal inzicht vereist. Daarom is participatie van lokale belangengroepen in het proces noodzakelijk. Uiteindelijk kan een integrale gebiedsvisie worden ontwikkeld, met als handelingsperspectief bijvoorbeeld natuurherstel bevorderen, de schade door recreatie minimaliseren en de kansen voor recreatie waar het ecologisch kan, benutten.
Habitat- en recreatiekaarten
In PARENA worden twee andere tools geïntegreerd. Met behulp van LARCH worden habitatkaarten voor de relevante diersoorten gemaakt, waarop deelgebieden staan die geschikt zijn voor de betreffende soort om te rusten, te broeden of te foerageren. Met behulp van MASOOR worden intensiteitskaarten van recreatie in GIS ontwikkeld. De gecombineerde ecologische en recreatiekaarten onthullen de knelpunten en kansen, met als kanttekening dat het vrij globale analyses zijn die vooral geschikt zijn als discussiemiddel.
Praktijk: Oosterschelde
De Oosterschelde is aangewezen als Natura 2000-gebied en is van groot belang voor de recreatie en (schelpdier)visserij. Er zijn habitatkaarten in GIS ontwikkeld voor de te beschermen Natura 2000-soorten, zoals de gewone zeehond. Ook zijn er GIS-kaarten die de intensiteit weergeven van recreatie en visserij, waaronder varen, fietsen, wandelen, zwemmen, duiken, de sportvisserij, de (schelpdier)visserij en het verwante pierensteken. Vervolgens zijn er interactiekaarten gemaakt die de potentiële knelpunten in beeld brengen (zie figuur). De analyse maakt de mogelijke verstoring door recreatie en visserij inzichtelijk en toont de mogelijke keuze voor zonering van recreatie, of voor natuurontwikkeling buiten- of binnendijks. De resultaten zijn besproken in een workshop met vertegenwoordigers van de overheid en belangengroepen.