Op weg naar een circulair Nederlands voedselsysteem in 2050

“Ons huidige voedselsysteem moet op de schop, want het belast het milieu te veel. Denk aan vervuiling van water door het gebruik van pesticiden en het verlies aan biodiversiteit,” zegt onderzoeker duurzame voedselsystemen Evelien de Olde. “Samen met boeren en natuurorganisaties schetsten we een streefbeeld voor 2050: een voedselsysteem dat gezond, natuurinclusief en circulair is. We werden met onze visie ‘Re-rooting the Dutch food system- from more to better’ een van de tien finalisten van de Rockefeller Food System Vision Prize. Uit een groep van meer dan 1300 inzendingen.”

De onderzoekers pleiten voor een circulair voedselsysteem waarin akkerbouwers meerdere gewassen tegelijk op een perceel verbouwen in stroken- of mozaïekteelt. Deze teelt maakt effectiever gebruik van de stoffen in de bodem. En door de afwisseling in gewassen kunnen ziekten en plagen zich minder snel verspreiden naar andere stroken van hetzelfde gewas. Imke de Boer: “In 2050 telen we op onze vruchtbare akkers alleen gewassen voor de mens. Dieren worden op een diervriendelijke wijze gehouden en eten voornamelijk gras en voedselresten die niet geschikt zijn voor menselijke consumptie. Op deze manier benutten we onze natuurlijke hulpbronnen, zoals land en water, het meest effectief. Wanneer we dieren voornamelijk gaan voeren met reststromen en gras, betekent dat echter ook dat we minder dierlijk product kunnen produceren en dus consumeren. Recent onderzoek heeft laten zien dat we in een rijk land als Nederland ongeveer de helft minder dierlijk product zouden moeten eten.”

Groentetuinen op daken

Wie in 2050 door de stad loopt, ziet daken bedekt met groentetuinen of zonnepanelen. En winkels verkopen producten die voornamelijk in Nederland worden geproduceerd. De Olde: “Waarom zouden we aardappelen uit Israël halen als we ze hier prima kunnen telen? Het gesleep met deze producten is niet duurzaam en onttrekt op grote schaal nutriënten die juist op andere plekken zo hard nodig zijn.” Kawire Gosselink, trekker van de re-root our food beweging, vult aan: “We importeren ook alleen nog maar voedseleindproducten: geen cacao en ongebrande koffiebonen, maar fairtrade chocoladerepen en koffie. Dat is beter voor het land van oorsprong: de industrie daar kan cacao of ongebrande koffiebonen verwerken. Dan blijven de opbrengsten ook daar.”

Prosumenten

Deze andere manier van voedsel produceren vraagt volgens de onderzoekers wel wat van de consument. De Boer: “Het is van belang dat consumenten bewuster gaan consumeren en zich realiseren dat wat zij eten een groot effect heeft op de eigen gezondheid en die van de planeet. Met jouw voedselkeuze kun je iedere dag bijdragen aan een verandering van het voedselsysteem. Sommige consumenten kiezen er daarom voor om lid te worden van een gemeenschapsboerderij zoals De Herenboeren.” Gosselink: “Leden van de Herenboeren bepalen samen wat ze willen eten en al het eetbare dat de boerderij voortbrengt, wordt verdeeld onder de leden. Zo zien zij met eigen ogen wat er allemaal komt kijken bij het telen van een krop sla waardoor ze minder snel iets zullen weggooien.” De Olde vult aan: “We hebben ons laten inspireren door dit soort praktijkvoorbeelden. Ze laten zien dat een andere manier van produceren mogelijk is: Dat is de kracht van onze visie.”

Samenwerkingen

Het team gebruikt het prijzengeld van vooralsnog 150.000 dollar om echt stappen te zetten naar een duurzaam voedselsysteem. Gosselink: “Landbouworganisaties kunnen bij ons plannen indienden die bijdragen aan de voedselvisie. Met ons prijzengeld gaan we een aantal initiatieven ondersteunen.” De Olde vult aan: “We dagen initiatiefnemers hierbij uit om samenwerkingen aan te gaan, want alleen samen kunnen we grote stappen zetten. Sommigen vinden ons beeld idealistisch, maar het is een toekomstvisie die wèl goed mogelijk is: we hebben in het voedselsysteem al zo veel inspirerende voorbeelden opgenomen. Met onze visie dragen we bij aan een duurzame en circulaire toekomst.”