10 vragen en antwoorden over quinoa telen in Nederland

Wat is quinoa?

Quinoa (kien-wa) is een oud gewas en kent zijn oorsprong in het Andes gebied in Zuid-Amerika. In Bolivia en Peru wordt relatief veel verbouwd. In Nederland is quinoa ook wel bekend als gierstmelde. Gierstmelde (Chenopodium quinoa) behoort tot de familie van de ganzevoetachtigen en is sterk verwant aan het onkruid melganzevoet. Ook is het gewas nauw verwant aan spinazie.

Quinoa is geen graan. Maar wordt wel een pseudograan genoemd. Een pseudograan is een dicotyl gewas dat op dezelfde manier geteeld wordt als graan. Ook worden de zaden op dezelfde manier gebruikt.

Kun je in Nederland quinoa telen?

Ja, dat kan. Begin jaren negentig van de vorige eeuw heeft Wageningen University & Research (WUR) onderzoek gedaan naar de teeltmogelijkheden. Hieruit kwam naar voren dat quinoa goed groeit in Nederland. Wel is er extra aandacht nodig voor onkruidbestrijding en de oogst. Begin deze eeuw zijn nieuwe rassen veredeld die beter zijn aangepast aan de Noordwest Europese klimaatomstandigheden. Dit heeft de mogelijkheden voor de teelt van quinoa in Europa vergroot.

Wordt er in Nederland ook biologisch geteeld?

De laatste twintig jaar wordt er in Nederland op kleine schaal quinoa op biologische bedrijven geteeld. De prijs voor biologische quinoa is hoog. Het kan voor biologische bedrijven daarom interessant zijn de teelt van dit gewas te overwegen.

Welke quinoarassen kun je in Nederland verbouwen?

WUR heeft diverse rassen ontwikkeld die niet bitter zijn (bijna saponinevrij) zoals Atlas, Riobamba, Jessie, Pasto, Bastille, Dutches en Rouge Marie. Deze rassen verschillen in lengte van het groeiseizoen, gewashoogte, kwaliteit van het zaad (kleur en grootte) en de opbrengst. Welk ras het beste geteeld kan worden hangt af van de plaatselijke groeiomstandigheden. De rassen worden door Radicle Crops over de gehele wereld vermarkt. De teelt in Nederland is in handen van GreenFood50. Zij bepalen ook elk jaar hoeveel quinoaproductie nodig is om aan de vraag te voldoen.

Wanneer zaai en oogst je?

Quinoa kan gezaaid worden van eind maart tot eind april. Het oogsttijdstip is afhankelijk van het weer tijdens het groeiseizoen, het ras en het zaaitijdstip. Meestal wordt quinoa geoogst tussen eind augustus en eind september.

Hoe oogst je quinoa?

Dit gewas kan geoogst worden met dezelfde combine waarmee ook granen, graszaad en andere gewassen worden gemaaid en gedorst. De afstelling van de combine (zeven, lucht, trommel etc.) dient wel te worden aangepast op de grootte van het zaad. Het zaad is fijn (duizendkorrelgewicht 2-3) en ongeveer even groot als graszaad.

Hoe bestrijd je onkruid bij de teelt van quinoa?

Onkruidbestrijding bij de teelt van quinoa is lastig. Er zijn (nog) geen gewasbeschermingsmiddelen toegelaten waardoor de bestrijding alleen op mechanische wijze kan worden uitgevoerd. Omdat het kiemplantje van quinoa vrij kwetsbaar is, is eggen niet aan te bevelen. Zaaien op een rijenafstand van 25cm of ruimer biedt mogelijkheden om te schoffelen. Door enkele keren te schoffelen is het onkruid tussen de rijen goed te bestrijden. Daarnaast dient het onkruid in de rij handmatig verwijderd te worden voor het sluiten van het gewas.

Welke ziektes komen bij quinoa voor en hoe kun je die het beste bestrijden?

Bekend is dat er verschillende schimmelziekten in quinoa kunnen voorkomen, zoals Pythium, Botrytis, Perenospora en Sclerotinia. Het optreden van de schimmels is afhankelijk van de weersomstandigheden en het ras. De meest voorkomende schimmelziekte is valse meeldauw (Perenospora farinosa). De meeste rassen zijn hier in meer of mindere mate gevoelig voor. Maar er zijn wel duidelijke verschillen hierbij tussen de rassen. Valse meeldauw veroorzaakt vergeling en vroegtijdige afsterving van de bladeren.

Er zijn (nog) geen fungiciden toegelaten bij de teelt van quinoa en de genoemde schimmelziekten zijn dus niet met gewasbespuitingen te bestrijden. Het is belangrijk hier rekening mee te houden bij de rassenkeuze.

Hoe bemest je quinoa?

Quinoa is een gewas dat behoefte heeft aan voldoende stikstof en kali. Afhankelijk van de bodemtoestand is een bemesting van 120-180 kg N per hectare nodig om een hoge opbrengst te halen. Daarnaast dient er ook voldoende kali beschikbaar te zijn.

Hoeveel ton levert een hectare quinoa op?

De wat oudere rassen (Atlas, Pasto, Rio Bamba) kunnen in Nederland een opbrengst halen van gemiddeld wel 2-3 ton per hectare. De nieuwe rassen die door WUR zijn ontwikkeld presteren echter nog beter en halen onder goede omstandigheden wel 3-4 ton per ha.

Wat zijn de economische perspectieven?

Quinoa staat in Nederland wel bekend als een superfood. Het pseudograan bevat een hoog gehalte aan eiwitten, essentiële aminozuren en is rijk aan mineralen en vitaminen. Mede hierdoor is er een wereldwijde vraag naar dit product. Op dit moment zijn Bolivia en Peru nog steeds de grootste exporteurs maar de teelt buiten Zuid-Amerika is de laatste jaren sterk toegenomen. Overal op de wereld zijn er initiatieven voor een lokale teelt van quinoa. Hierdoor zijn de zeer hoge prijzen wat genormaliseerd maar het gewas blijft voor veel telers een aantrekkelijk financieel saldo opleveren.