De rol van de mosselkweek in de populatiedynamiek van mosselen in de Waddenzee en is er in de huidige kweekpraktijk ruimte voor efficiëntieverbetering? : Helpdeskvraag 2a in het kader van mosseltransitie

Summary

IIn het kader van de mosseltransitie is er een aantal kennisvragen geformuleerd gerelateerd aan (1) mosselzaadvisserij in relatie tot beschermde gebieden en (2) vragen gerelateerd aan de kweek van mosselen en de interacties tussen mosselkweek en de natuurwaarden van de Waddenzee. Deze vragen zijn via de Helpdesk LNV uitgezet.De huidige memo beschrijft kennisvraag 2a: Wat valt er te zeggen over de rol van de mosselkweek in de populatiedynamiek van mosselen in de Waddenzee en is er in de huidige kweekpraktijk ruimte voor efficiëntieverbetering?Mosselen worden in de Waddenzee aangetroffen op wilde mosselbanken in zowel het litoraal als het sublitoraal en op mosselkweekpercelen in het sublitoraal. De dynamiek van het totale mosselbestand in de westelijke Waddenzee wordt hierbij bepaald door de aanwas (recruitment) van mosselzaad, groei, overleving van de mosselen op de percelen en de wilde banken en de oogst van mosselen van de percelen en het transport naar Zeeland. Omdat de vraag hier uitgaat van de rol van mosselkweek en alle kweekactiviteiten uitsluitend plaats vindt in het sublitoraal beperkt deze memo zich tot de populatiedynamiek van mosselen in het sublitoraal, op zowel wilde banken als op percelen.De efficiëntie van de mosselkweek op de percelen kan worden uitgedrukt in de hoeveelheid oogstbare mosselen per eenheid mosselzaad. De efficiëntie neemt dus toe als deze ratio toeneemt. In deze studie is er op basis van bestaande literatuur een overzicht gegeven van de meest recente inzichten op het gebied van efficiëntieverbetering in de mosselkweek. Tevens is er aangegeven welke perspectieven dit biedt dit voor de kweekpraktijk.Mosselen op de percelen in de Waddenzee zijn (deels) afkomstig van de natuurlijke mosselbanken in het sublitoraal. Beide populaties zijn ruimtelijk grotendeels gescheiden van elkaar. Overleving van mosselen op natuurlijke banken is beter in de buurt van de afsluitdijk, waarde lage zoutgehalten leiden tot minder predatie door zeesterren. De natuurlijke mosselbanken met de beste overleving zijn daarom vooral gesitueerd in gebieden met een laag of sterk fluctuerend zoutgehalte. Mosselen overleven in die gebieden beter dan zeesterren, maar laten daar wel een verminderde groei zien. Mosselkweek heeft een groot effect op de dynamiek van de sublitorale mosselpopulatie in de Waddenzee. Door mosselen te verplaatsen naar percelen, neemt gemiddeld gezien de groei en overleving van mosselen sterk toe door de betere voedselkwaliteit op de mosselpercelen en door bestrijding van zeesterren. Dit leidt tot een hoger sublitoraal mosselbestand dan bij een situatie waarbij mosselen niet verplaatst zouden zijn van natuurlijke banken naar percelen.Er is een beperkt aantal knoppen waar een mosselkweker aan kan draaien om invloed te hebben op de groei en overleving van mosselen op zijn percelen. Bij het zaaien lijkt de meeste ruimte aanwezig te zijn voor efficiëntieverbetering, want daar heeft een mosselkweker invloed op de verspreiding van de mosselen, en op de zaaidichtheid, evenals speelt daar het belang van locatiekeuze. Onderzoek heeft laten zien dat beter verspreiden van mosselen efficiëntie verhogend kan zijn, inzicht in ruimtelijke patronen zoals in voedselbeschikbaarheid en stroming kunnen helpen dichtheden te optimaliseren en timing van verplaatsing zo optimaal mogelijk te kiezen. Perceeloptimalisatie is een belangrijke stap in efficiëntieverbetering, zodat er ook voldoende ruimte van voldoende kwaliteit beschikbaar is om zaaien in verschillende dichtheden ook optimaal in te kunnen zetten. Inzicht in de dynamiek van predatoren kan meer handelingsperspectief bieden voor mosselkwekers. Ten slotte ervaren mosselen ook stress tijdens het opvissen en uitzaaien, wat zo veel mogelijk geminimaliseerd zal moeten worden.