Project
Voedselveiligheid in een circulair water- en voedselsysteem
Het doel van het project is de ontwikkeling van een integraal risicoanalysemodel dat de basis vormt voor risicogebaseerde monitoring van humane pathogenen in oppervlaktewater. Nieuwe regelgeving dwingt water- en agrosectoren hun risicomanagement op elkaar af te stemmen om een veilig water- en voedselsysteem te garanderen. In een circulair water- en voedselsysteem hebben meerdere, complex interacterende factoren invloed op de verspreiding van pathogenen via water en overdracht naar voedsel. De huidige risico inschattings- en beheersmodellen (meest gebruikt zijn Water Safety Plan en QMRA in waterbeheer, HACCP in voedselproductie) zijn beperkt in hun voorspellend vermogen, omdat pathogeendata zeer beperkt beschikbaar zijn of niet cross sectoraal gedeeld worden, en omdat een veelheid aan factoren effect hebben op een risico. Om voedselveiligheid in een circulair systeem te borgen, moeten relevante risicofactoren geïntegreerd worden gewogen om tot een maximaal betrouwbare risico-inschatting te komen. Het in dit project ontwikkelde data & risicomodel zullen de waterschappen gebruiken voor het opstellen van een Water Hergebruik Management Plan. De groente en fruitsector zal het model gebruiken voor een risicogebaseerde en gebiedsgerichte monitoring op de aanwezigheid van pathogenen in oppervlakte/irrigatiewater.
Een circulair voedselsysteem, in combinatie met klimaatverandering en veranderend watermanagement brengt nieuwe risico’s op introductie en verspreiding van ziekteverwekkers en contaminanten. Meer dan in een lineair systeem keren, via afvalwater, afspoeling, oppervlakte- en irrigatiewater, microbiële en chemische contaminanten terug in het voedselsysteem. Het risicomanagement van een waterbeheerder heeft dus effect op de veiligheid van gewassen. Desondanks is er vrijwel geen afstemming tussen de water- en agrosector. Zo behandelen waterschappen afvalwater en beheren oppervlaktewater volgens de normen van de Kaderrichtlijn Water die zijn gebaseerd op ecologische waarden, niet op veilig gebruik voor voedselproductie, noch op risicobeheersing in een circulair water- en voedselsysteem. Bovendien kunnen lozingen van industrieën tot chemische en biologische risico’s leiden, omdat bij de vergunningverlening onvoldoende aandacht is voor het indirecte, de facto, hergebruik in voedselproductie. In een circulair water- en voedselsysteem ontstaan dus nieuwe routes voor overdracht van contaminanten en pathogenen. Dit project richt zich op de overdracht van pathogenen via oppervlaktewater naar verse groenten en fruit. Een goed inzicht in de verspreiding en risico’s van pathogenen in het water- en voedselsysteem is een voorwaarde voor kosteneffectieve controle, handhaving en sturing op voedselveiligheid. Ook van belang is om de impact van klimaatverandering (droogte, stortbuien, hitte) op microbiële kwaliteit van oppervlaktewater mee te nemen. Gezien de sterke verbinding tussen watergebruik en voedselproductie kan voedselveiligheid in een circulair systeem alleen in een sectoroverstijgende aanpak geborgd worden. Het is moeilijk te voorspellen welke pathogenen zich in een circulair systeem sterker zullen manifesteren. Het is ook niet effectief om voor tientallen mogelijke pathogenen monitoringsprogramma’s in te richten. Dit project beoogt daarom een sectoroverschrijdende, risicogebaseerde monitoring om nieuwe voedselveiligheidsgevaren op tijd te onderkennen en te beheersen. Dit project maakt een risicoanalysemodel dat zoveel mogelijk risicofactoren meeweegt in de voorspelling van opkomende voedselveiligheidsgevaren en aangeeft waar pathogeenmetingen het best kunnen worden uitgevoerd.