Zoönosen

Ziekten die van dier op mens overdraagbaar zijn

Mensen en dieren leven niet in gescheiden werelden, maar samen. Ze hebben zich in de loop van de evolutie samen ontwikkeld net als hun ziekteverwekkers. Daarom kunnen mensen ziek worden door ziekteverwekkers die afkomstig zijn van dieren. Deze infectieziekten worden zoönosen genoemd. Aan de andere kant zijn er zoönosen, waarbij de mens de primaire gastheer is en dieren door mensen kunnen worden besmet, de zogenaamde anthropozoönosen.

Voorkomen van zoönosen

De opsporing van zoönotische ziekteverwekkers bij dieren, het tegengaan van hun verspreiding bij dieren en naar de mens, en het voorkomen en verminderen van besmetting van dierlijke producten zijn van groot belang. In de meeste gevallen is preventie erop gericht om de overdracht van infectie van dier naar mens te voorkomen. Bijvoorbeeld door:

• Contact met besmette dieren of hun producten te vermijden
• De infectiedruk bij dieren zo laag mogelijk te houden
• Hygiënische maatregelen om de besmettingsgraad van dierlijke producten te minimaliseren
• Te zorgen dat overdracht van dier naar mens niet plaatsvindt, bijvoorbeeld door beten van mogelijk besmette dieren tegen te gaan of teken na een beet zo snel mogelijk te verwijderen

Als preventie niet mogelijk is, moet teruggegrepen worden op preventieve behandeling met antivirale middelen, snelle vaccinatie, toediening van antiserum, of therapie als besmetting toch heeft plaatsgevonden.

De rol van Wageningen Bioveterinary Research

Wageningen Bioveterinary Research voert wettelijke onderzoekstaken uit op het gebied van aangifteplichtige ziekten bij dieren voor de Nederlandse overheid. Hieronder vallen alle ziekten van dieren waarop nationale en/of internationale regelgeving van toepassing is. Een aantal van deze ziekten is een zoönose. Als referentielaboratorium voor dierziekten in Nederland zijn wij verantwoordelijk voor de uitvoering van diagnostiek en advies bij verdenkingen van besmettelijke aangifteplichtige dierziekten.

Naast deze wettelijke taken voert het instituut in opdracht van overheid en bedrijfsleven toegepaste onderzoeksprojecten uit, ook op het gebied van zoönotische infecties bij huisdieren en wilde fauna.

• Lees meer over onze taken

Snelle diagnostiek

Om grote uitbraken van besmettelijke dierziekten te voorkomen, heeft Wageningen Bioveterinary Research een diagnostische pijplijn ontwikkeld. Daarmee kunnen nieuwe ziekteverwekkers sneller worden gekarakteriseerd. De overheid kan dan gerichter maatregelen nemen.

• Artikel: Supersnelle diagnose bij uitbraak nieuwe dierziekte (september 2020)

Signaleringsoverleg Zoönosen

Wageningen Bioveterinary Research is een van de deelnemers aan het landelijke Signaleringsoverleg Zoönosen (SO-Z). Hierbij worden nieuwe zoönotische signalen vanuit humane en dierlijke reservoirs besproken door experts en de relevantie ervan beoordeeld. WBVR voert diagnostiek en onderzoek uit aan een reeks zoönosen zoals het coronavirus SARS-CoV-2, Q-koorts, psittacose, rundertuberculose, tularemie, influenza, rabiës, hepatitis E en Rift Valley fever. Daarmee zijn we een belangrijke deelnemer.