De wereld voeden

Huidige trend voedselvoorkeuren is niet houdbaar

De wereldbevolking groeit met meer dan 40% van 7 miljard in 2010 naar 10 miljard in 2050. Wanneer onze voedselvoorkeuren niet zouden veranderen, zou de voedselproductie in 2050 in vergelijking met 2010 met tientallen procenten moeten stijgen. Dat is onhaalbaar omdat we daarmee tegen de grenzen van onze planeet aanlopen.

De wereld voeden op efficiënte wijze: van lineaire naar circulaire voedselsystemen

Als we de wereld willen blijven voeden binnen de grenzen van de planeet, zullen we afscheid moeten nemen van het lineaire voedselsysteem. We moeten niet méér produceren, maar slimmer met onze voedselproductie omgaan. We moeten overstappen naar een circulair voedselsysteem.

Binnen een circulair voedselsysteem respecteren we de natuurlijke grenzen. Daarbij zorgen we bijvoorbeeld bij de visvangst dat dit niet leidt tot een terugloop van de visstand. En zetten we zoveel mogelijk herbruikbare bronnen in bij de voedselproductie. Ook is er voldoende oog voor de bodemgezondheid en de biodiversiteit.

Uitgangspunt bij voedselproductie is om de wereldbevolking te voeden met voldoende gezond en duurzaam geproduceerd voedsel. Dat betekent een dieet met niet teveel bewerkt rood vlees, veel minder suiker en meer groenten.

Verspilling voorkomen en produceren wat we echt nodig hebben

Om in 2050 10 miljard mensen te kunnen voeden, is het van belang op een andere manier te consumeren en te produceren. We zullen voedselverspilling moeten tegengaan en alleen het voedsel moeten gebruiken dat we echt nodig hebben. Daarvoor moeten we het voedsel produceren dat bijdraagt aan een gezond voedingspatroon.

Ook zullen we op een efficiëntere manier moeten omgaan met voedselresten. Dat kunnen we bijvoorbeeld inzetten als mest en voer voor dieren. Op die manier vindt er minder concurrentie plaats tussen het verbouwen van gewassen voor veevoer en voor menselijke consumptie.

Voorbeeld Europa als circulair voedselsysteem

Het team van het circulair food systems project (CiFoS) van WUR heeft berekend wat het effect is van het implementeren van een circulair voedselsysteem in Europa. Het effect van een circulair voedselsysteem in Europa is een reductie van 34% in landgebruik voor voedselproductie. De uitstoot van CO2 gaat hierdoor met 47% omlaag. Doordat minder land in gebruik is voor voedselproductie zal bovendien ook de biodiversiteit in Europa toenemen.

Noodzakelijke veranderingen in consumptiegedrag

De wereld voeden in 2050 lukt alleen als we onze consumptie aanpassen. Het aangepaste dieet zal minder dierlijke producten en granen bevatten en meer peulvruchten en groenten. Een deel van het vlees zal vervangen moeten worden door vis. Verspilling van voedsel moet tot een minimum beperkt worden.

In rijkere, westerse landen vindt verhoudingsgewijs een groot deel van de verspilling plaats bij de consumptie van voedsel. In Nederland valt veel te winnen met eenvoudige maatregelen rondom ‘kopen, koken en bewaren’.

In armere werelddelen is veel winst te boeken bij de productie, de opslag en de distributie van voedsel. Dat betekent dat de maatregelen die nodig zijn om voedselverlies en -verspilling tegen te gaan ook per regio zullen verschillen.

Noodzakelijke veranderingen in productie

De voedselproductie moet ook op de schop. In plaats van granen, knollen en suikerbieten kunnen beter bonen, kikkererwten, linzen, groene en rode groenten en fruit verbouwd worden. Voor een Europees circulair voedselsysteem moet het aantal koeien en varkens omlaag terwijl er meer vis gevangen of gekweekt moet worden. Doordat we met deze ingrepen minder land nodig hebben voor voedselproductie zal de biodiversiteit toenemen.

Concurrentiestrijd tussen veevoer en voedingsgewassen beperken

Op dit moment wordt nog veel grond ingezet om veevoer te produceren. Deze grond kan niet gebruikt worden om gewassen te telen die direct geconsumeerd kunnen worden. Door echter slimmer gebruik te maken van restproducten uit de voedingsproductie en vee te laten grazen op land dat niet geschikt is voor directe voedselproductie, kan de concurrentie om landbouwgrond omlaag.

Voedselproductie kan ook efficiënter

Naast de focus op het verbouwen van andere gewassen, zijn er ook verbeteringen mogelijk van de gewassen zelf. Door veredeling van gewassen is hun voedselopbrengst te vergroten en zijn ze beter bestand te maken tegen hitte, droogte en ziekteverwekkers. Traditionele veredelingsmethoden hebben in het verleden gezorgd voor grote opbrengstverbeteringen, nieuwe technologieën als genetische modificatie en gene-editing (CRISPR-Cas) bieden kansen voor de toekomst.

Beter bodem- en watermanagement en moderne teeltechnieken

Een serie maatregelen om de bodemkwaliteit en het waterbeheer in droge gebieden te verbeteren, kan daarnaast ook zorgen voor een veel grotere opbrengst van gewassen:

• Bemesting die precies is afgestemd op de conditie van de bodem.
• Druppelirrigatie om waterverspilling tegen te gaan.
• Toepassing van inzichten uit de biologische landbouw waardoor minder kunstmest en pesticiden nodig zijn.

De wereld voeden is alleen mogelijk met grote veranderingen

Wanneer onze voedselvoorkeuren en productiemethoden niet veranderen, gaan we door kritieke grenzen van onze planeet heen. Door een gezonder en duurzamer dieet te accepteren, is er voldoende capaciteit om de wereld te kunnen blijven voeden in 2050. Bovendien werken we daarmee ook aan een hogere biodiversiteit en beperken we de klimaatverandering. Met behulp van circulaire voedselsystemen slaan we zo twee vliegen in één klap.

Aandachtsgebieden